«Җәлилчеләр җире» проектының чираттагы герое – Фоат Булатов. Ул Стәрлетамак өязе Мәләвез авылында туган. Өч елдан соң Булатовлар гаиләсе Оренбургка күченә. Шул вакытта ук ул Муса Җәлил белән таныша – алар якында гына яши, ә еллар узгач, үлем җәзасы көтеп, бер камерада утыра... Бүген Фоат Булатов исемен кече ватанында табып булмый.

«Интертат» хәбәрчесе 2021 елгы җанисәп нәтиҗәләре буенча тарих фәннәре кандидаты, җәмәгать эшлеклесе Тәэминә Биктимерованың фикерләрен белеште.

Санкт-Петербург һәм Россиянең төньяк-көнбатыш төбәге мөселманнары Диния нәзарәте рәисе, мөфти Равил хәзрәт Панчеев Санкт-Петербургтагы җирле татарларның нинди булуы, ни сәбәпле аларның югалып калуы, телне һәм гореф-гадәтләрне ничек саклап калып булуы турында фикерләре белән уртаклашты.

12 гыйнварда Ижау шәһәренә Татарстан Республикасы Премьер-министры урынбасары, Бөтендөнья татар конгрессының Милли шура рәисе Васил Шәйхразыев җитәкчелегендә Идел буе Федераль округы татар иҗтимагый оешмалары җитәкчеләре, Татарстан Язучылар берлеге рәисе Ркаил Зәйдулла, язучылар Факил Сафин, Рафис Корбан​ килде.​

2020 елгы җанисәп нәтиҗәләре буенча, татарлар 600 меңгә диярлек кимегән. «Мәдәни җомга» газетасы баш мөхәррире, язучы, Габдулла Тукай премиясе иясе Вахит Имамов җанисәпкә анализ ясады. Тулы мәкаләне «Мәдәни җомга» газетасыннан укый аласыз, «Интертат» шул мәкаләдәге кайбер фикерләрне тәкъдим итә.

Оренбург өлкәсе Яфар авылында яшәүче укытучы Гөлсем Әсәева Муса Җәлилнең «Соңгы үпкә» шигырендә васыять булырлык шигырь юлларын игътибарга алган. Шуннан бер хыял белән янып китә - каһарман шагыйрьнең әнисе кабереннән Муса Җәлил җирләнгән урынга туфрак илтеп салу һәм Германиядән туфракны Мостафа авылына алып кайту. «Интертат» укытучы белән сөйләште.

Санкт-Петербургның Татар милли-мәдәни автономиясе җитәкчесе Рәис Яркәев татар журналистлары белән очрашуда Питерда ничә татар барлыгы, нинди мәсьәләләр борчыганы һәм аларны хәл итү юллары турында фикере белән уртаклашты.

Адилә Әхмәтҗанова яшь шагыйрә булуына карамастан, Арча үзәк китапханәсендә китапханәче булып эшли, спектакльләрдә катнаша, түгәрәкләр оештыра. Бер сүз белән, туган ягын яраткан уңган-булган татар кызы ул. Адилә белән аның иҗаты, китапханәдә эшли башлавы һәм яшьләр турында сөйләштек.

Бөтендөнья татар конгрессында Милли шураның бюро утырышы булды. Түгәрәк өстәл артында бер төркем татар зыялылары көнүзәк мәсьәләләр – җанисәп нәтиҗәләре, халык санын алуның киләчәккә максат-бурычлары турында фикер алышты. «Интертат» утырыштан репортаж тәкъдим итә.

Нурзадә, Илшат Вәлиев, Әлфия Хәбибуллинаны Новосибирск өлкәсендәге татар авылларына концерт куярга кертмәгәннәр. Сәбәпләр, гаеплеләр, интригалар төрле һәм күп. «Интертат» бу хәлгә ачыклык кертергә алынды.

Мәскәү татарлары «Штабы» лидеры, Татар һәм милли халыклар конгрессы президенты Рөстәм Ямалиев җанисәп нәтиҗәләренә анализ ясый. 2020 елгы җанисәп нәтиҗәләре буенча, татарлар 64670кә кимеп, 84373 калган, бу – 43 процентка кимү дигән сүз.

Язучы Ринат Мөхәммәдиев 2020 елгы җанисәп нәтиҗәләренә карата үз фикерен белдерде.

«Интертат» 2021 елда узган җанисәп материалларын анализлап, татарлар иң күп юкка чыккан төбәкләрне барлады. Саннар – уйларга сәләтле кешене уйландыра торган.

Екатеринбургта яшәүче татар активисты Фәрит Носратуллин белән «иң популяр татар блогеры» дип таныштырдылар. Фәрит абыйга быел 70 яшь тула. Тормыш иптәше Рәсимә апа аны токарь һөнәренә өйрәткән. Менә нинди ул Урал һавасын сулап үскән хатын-кызлар.

Узган елның соңгы көнендә 2021 елгы җанисәп нәтиҗәләре игълан ителде. Әлеге саннар татар тарихчылары һәм җәмәгать эшлеклеләрендә нинди фикерләр тудырган? «Интертат» журналисты күзәтү ясады.

Журналист һәм җәмәгать эшлеклесе Римзил Вәлиев җанисәп йомгаклары буенча уй-фикерләре белән бүлешә.

Росстат елның соңгы көнендә – 31 декабрьдә – 2020 елгы җанисәп нәтиҗәләрен игълан итте. 2020 елгы дип аталса да, җанисәп чынлыкта 2021 елда үткәрелде һәм аның нәтиҗәләре уздырылганга кадәр үк бәхәс тудыра башлаган иде иде. «Интертат» җанисәпнең кайбер саннарына нәтиҗә ясый.

Башкортстан буйлап сәфәребезнең финиш ноктасы – Нуриман районы үзәк китапханәсе иде. Биредә без 8 метр озынлыкта шәҗәрәсен ясаган шагыйрә, популяр җырлар авторы Халисә Мөдәрисова белән очраштык. Халисә апаның өлгерлеген күреп, шаклар каттым. Ә аннан соң ул безне өенә кунакка чакырды.

Милли шура рәисе Васил Шәйхразыев Бөтендөнья татар конгрессының еллык эшчәнлегенә нәтиҗә ясады. Ул чараларның күбесен «Татар-информ», «Интертат» сайтларында яктыртып бардык. Без барысын да хәтерлибез. Журналистлар үзләренең күзәтүләре, тәкъдим-фикерләре белән уртаклашты.

Башкортстанның Аскын районы татар дөньясына бик күп талантлар биргән. Шуларның берсе – шагыйрь, журналист, Татарстанның атказанган мәдәният хезмәткәре Госман Садә. Шагыйрьнең вафатына сигез ел узса да, якташлары үзен әле дә телгә алып сөйли, юксына. «Интертат» Госман Садәнең туганнары белән аралашып кайтты.

Кичә «Пирамида» концертлар залында Республикакүләм «Татар-кызы-2022» бәйгесе узды. «Интертат» һәм «Татар-информ» журналисты Энҗе Габдуллина гран-при алды. Милли журналистның җиңүе татар журналистикасына тәэсир итә аламы?

Актаныш районы кызы, «Татар-информ» һәм «Интертат» журналисты Энҗе Габдуллина Республикакүләм «Татар кызы-2022» бәйгесенең финалында катнаша.

Электрик, эретеп ябыштыручы, дизайнер, флорист кебек һөнәр ияләре берләшеп, Чиләбедә «Башмагым» татар халык театры оештырып җибәргәннәр. «Интертат» хәбәрчесе һәвәскәр театраллар очрашып, театр тормышы, Чиләбе татарларының көнкүреше турында сөйләште.

Ни өчен Башкортстанда милли рух көчле? «Мәдәни җомга» газетасы баш мөхәррире, язучы, Габдулла Тукай премиясе иясе Вахит Имамов Башкортстанда сәфәрдә булып кайтканнан соң, фикерләре белән уртаклашты.

«Ак калфак» Бөтендөнья татар хатын-кызлары иҗтимагый оешмасының чираттагы күчмә утырышы Татарстанның Түбән Кама шәһәрендә буласын ишеткәч, әлеге чарадан читтә кала алмадым.

Узган атнада Мөслим районында ике көн дәвамында «Каз өмәсе» фестивале булды. «Татар-информ»да фестивальнең нәтиҗәләренә багышланган матбугат очрашуы. Мондый форматтагы «Каз өмәсе» кирәкме? Бөтендөнья татар конгрессы ни өчен бу өмә хакында халыкка җиткерергә тели? Өмәләр үткәреп авылны саклап калып буламы? Очрашуда шундый сораулар да күтәрелде.

«Сибелде дә, кибелде дә, кем дип кенә аталмады. Ни күрсә дә монда күрде Башкортстан татарлары», – дип яза ватаны турында Роберт Миңнуллин. Башкортстанда узган ел булган идем. Быел «ут күрше»ләребез җирлегенә барырга янә бер форсат туды. Башкортстан татарлары белән «Интертат» хәбәрчесе Зилә Мөбәрәкшина аралашып кайтты.

29 ноябрь көнне Тукай исемендәге Дәүләт филармониясендә «Тәртип» радиосы 2 бәйгегә нәтиҗә ясады һәм барлык катнашучыларны концертка чакырды. «Интертат» хәбәрчесе әлеге чарадан репортаж тәкъдим итә.

Бүген – туган телгә игътибарны арттыруны максат итеп куйган «Татарча диктант» акциясенең беренче көне иде. Казанның берничә ноктасында халык белемен сынап карады. Нигә татарча дөрес язу мөһим? Айваз Садыйров кемнәр өчен ояла һәм акциянең киләчәге бармы? «Татар-информ» хәбәрчеләре репортаж тәкъдим итә.