Урмансыз тормыш юк. Хак сүзләр шул. Бөтен халыкка әллә ни сизелмәсә дә, урманчыларның хезмәте бик зур. Урмандагы агачлар мәһабәт булып үсеп җиткәнче шактый тырышлык һәм хезмәт таләп ителә. Бүгенге язманы әзерләр өчен СММ-белгечебез Милена Новикова һәм журналистыбыз Юлай Низаев Биектау районында урнашкан Ашыт урман участогына барды.

Көрән аю үткән ел Татарстанның «Кызыл китабы»ннан чыгарылса да, 2025 елда аңа ау игълан ителмәгән, чөнки квота билгеләнмәгән. Андый рөхсәтне киләсе елда бирерләрме, республика урманнарында күпме аю яши, бу җанварны күрсәң нишләргә? ТР Биологик ресурслар буенча дәүләт комитетында шул хакта сөйләделәр.

«Экология» һәм «табигатьне саклау» сүзләре, төшенчәләре елдан-ел көн кадагына суккан мәсьәләгә әверелеп бара. Әлбәттә, заманча прогресс күренешләре, тормышыбызга гүя бер яңа төсмер биргән һәм яшәешне файда ягыннан баеткан экопродуктлар, әсбаплар да тармактагы алга китешне дәлилли шикелле.

Климат үзгәрү сәбәпле, Татарстанны амброзия чүп үләннәре һәм саранча басарга мөмкин, дип фаразлый галимнәр. Яхшы хәбәр дә бар: республикада соңгы елларда көрәшеп тә юк ителә алмаган Сосновский балтырганы яңа шартларда дым җитмәүдән үзе үләргә мөмкин.

Оренбургта булган аянычлы вакыйгалардан соң су басу, ташу темасы аеруча актуальләшеп китте. «Казанны нинди очракларда су баса ала?» дигән темага Казан федераль университеты доценты, география фәннәре кандидаты Иршат Вахитов белән сөйләшеп алырга булдык.

Казанда беренче экостанция ачылды, һәм экологиягә сакчыл карашны популярлаштырган зур чара үтте. Хәер, экологик чаралар хәзерге көндә күп үтә, кайсылары чын-чыннан абсурд та була. Ә әлеге чара нинди икәнен «Интертат» журналисты репортажыннан хәбәрдар булырсыз.

Халык сииноптиклары да, галим дә җәйне, коры булыр, дип фаразлаган иде. Хәзер инде алар «Интертат»ка җәй көне алып барган күзәтүләре турында сөйләде, киләсе көз, кышка карата да уй-фикерләре белән уртаклаштылар.

Республикада барысы 193 тыюлык, милли парк һәм башка аеруча саклана торган табигый территорияләр бар.

Россия Фәннәр академиясе Себер бүлекчәсенең Хайваннар экологиясе һәм систематикасы институты (Новосибирск) өлкән фәнни хезмәткәре Галина Азаркина Африкада үрмәкүчләрнең яңа төркемен таба һәм аларга әнисе – татар апасы Манзума исемен бирә. Галимә «Интертат»ка яңа үрмәкүчләр һәм әнисе турында сөйләде.

Татарстан гербындагы чәчәк сурәтләре дөрес: лалә тарихи үткәнебезне күрсәтсә, кашкарыйчалар семьялыгыннан булган чәчәк – безнең җиребезнең төп үсемлеге. «Интертат» журналисты КФУның Экология һәм табигатьтән файдалану институтының гомуми экология кафедрасы доценты, биология фәннәре кандидаты Вадим Прохоров белән Татарстан флорасы турында сөйләште.

Май уртасында килгән аномаль җәйге җылылар әкренләп кенә кими. Блокировкалаучы антициклон көнбатышка китте, июнь башында республикада яшен, боз һәм кыска вакытлы яңгырлар көтелә. Җәй башында нинди һава торышы көтелүе турында «Татар-информ»га КФУ профессоры, география фәннәре докторы Юрий Переведенцев сөйләде.

Башкортстанда бу ялларда 5-7 мең кеше килгән җыен узды. Ирәндек таулары тезмәсенә геологик разведка өчен бирелгән лицензия җирле халыкның тынычлыгын алды. Алар бу рөхсәт нәтиҗәсендә тауларда файдалы казылмалар, алтын табу башланачак, дип курка. «Интертат» «Пруфы» басмасыннан һәм җыеннан алып барылган онлайн нигезендә күзәтү ясый.

КФУның Филология институты студенты Камилә Билалова Милли китапханәдә узган Milmax Science Kazan 2023 фәнне популярлаштыру фестивалендә катнашты. «Интертат» шул чыгышларның берсендәге төп фикерләрне тәкъдим итә.

Урманда куркынычсызлык кагыйдәләрен бозган өчен, гражданнарга 30 мең сумга кадәр административ штраф каралган.

Республиканың экология министры Александр Шадриков табигатьне саклауга, илкүләм проектларны гамәлгә ашыруга миллиардлаган инвестицияләр кертү һәм халыкның аң-белемен арттыру турында сөйләде.

Язның чынлап торып килеп җитү вакыты дип, метеорологлар бары тик март ахыры – апрель башын саный.

Урманда йорт чебеннәре яки күгәрченнәр юк – кайбер җан ияләре кешегә тартылучан. Үсемлекләр дә шулай ук – кайбер үсемлекләр (синантроплар) кеше янында гына үсә. Биология фәннәре кандидаты, КФУның гомуми экология кафедрасы доценты Вадим Прохоров «Татар-информ» журналистына ни өчен кайбер үсемлекләрнең кешеләрне «яратуы» хакында сөйләде.

Татарстан урман хуҗалыгы министрының элекке урынбасары, Казан дәүләт аграр университеты мөгаллиме Харис Мусин шәһәрне яшелләндерү буенча киңәшләр бирә.

Харис Мусин – урман аксакалы. Гади урманчыдан башлап, Татарстанның урман хуҗалыгы министрының беренче урынбасарына кадәр үскән, әлеге юнәлешкә гомерен багышлаган кеше ул. Харис абый бүген 70 яшендә дә актив тормыш рәвеше алып бара, Казан дәүләт аграр университетында дендрология фәнен укыта. Өч сәгатьлек әңгәмәбез дә урман темасы тирәсендә әйләнде.

Эссе августтан көзге һава торышына күчеш сентябрь аенда акрын гына барачак. Быелгы көздә «әбиләр чуагы» да булмый калмас, ди галим.

Татарстанда аномаль эсселек аркасында урманнарга керүне тыйдылар. «Татар-информ» эсселекнең күпме дәвам итүе, аның һава һәм сулыкларга нинди йогынты ясавы турында белгечләрдән белеште.

22 июньдә Арча районының Шекә авылында бал кортлары үлгән. Әлеге җан ияләре җәй саен шушы бәлагә дучар була. Бал кортлары ел саен төрле район авылларында үлә. Моны булдырмас өчен берәр нәрсә эшләнәме?

Россиянең Гидро-метеорология үзәге белгечләре июль аенда Идел буенда алдагы еллар белән чагыштырганда салкынрак булачагын әйтә. Тик Казан университеты климатологлары моның белән килешми һәм үз дәлилләрен китерә. «Татар-информ»да журналистлар белән очрашуда белгечләр бу җәйнең нинди буласын сөйләде, көзге уңышка фаразлар бирде.

Татарстанда һава торышы көйсезләнүен дәвам итә. Көчле җилләр, кар һәм мул явым-төшемнәр – синоптиклар март ахырыннан апрель башына кадәр Казанда шундый һава торышы булыр дип фаразлый. Язга һәм җәйгә һава торышы безгә тагын нинди сюрпризлар әзерләвен КФУ галимнәре сөйләде.

Ни өчен февраль ахырында Казанда һава торышы март аендагы кебек? Шәһәр климатына глобаль җылыну ничек тәэсир итә? Кышкы салкыннар тагын булачакмы һәм кар тулысынча кайчан эреп бетәр? Бу хакта «Татар-информ»га профессор, КФУның география фәннәре докторы Юрий Переведенцев сөйләде.

Республика территориясендәге куркыныч метеокүренешләр, февраль башындагы аномаль җылылык һәм март аена һава торышы фаразлары турында КФУ белгечләре «Татар-информ» мәгълүмат агентлыгында узган матбугат конференциясендә сөйләде.