«Мин монда, кызым», – ди тавыш. Тәнзилә, аңына килгән сыман, әтисенең күптән вафат булганын исенә төшерде.

Минем бер таныш апаны акчага утыртканнар. Ул турыда «Интертат»ка язарга рөхсәт бирсә дә, исемен алмаштырырга сорады. Шуңа күрә Алия дип калдырыйк.

Бар эшләрен читкә куеп, Шәмсия иртән иртүк базарга чыгып китте. Ире Шәүкәт каршы төшеп тә караган иде.

Өченче тапкыр йөккә узу Зифага җиңел булмады. Тәмам ябыгып, хәлсезләнеп бетте. Күз аслары кара янып, иреннәре ярылды, чәчләре коелды. Организм һәр бала тапкан саен туза диләр бит.

Бала табу вакыты җитте. Озак вакыт җәфаланганнан соң, Алсу бөтенләй хәлдән тайды. Көчәнергә хәле дә, теләге дә калмады. Акушерка моны аңлап, Алсуның битенә гөрселдәтеп сукты. Әле бер ягына, әле икенче.

Камил машина алды. Ниһаять, аның хыялы тормышка ашты. Шуны тормышка ашыру өчен ул күптән тырышта - яшьтәшләре күңел-сафа корып, кич утырып йөргәндә, уналты яшеннән бирле урманда эшләп йөрде. Клуб каршында сыра күтәреп басып торган егетләрне урап узып, өенә кайтып ята иде.

Камилә дәү әнисен сәерлегенә гел шакката, чөнки ул ишек алдында йөргәндә һәр җан иясе белән сөйләшә.

Динә иренә карады да, яратмавын аңлады. Айваз яхшы, кайвакыт хәтта чамадан тыш яхшы була, ул искиткеч ир, әти, әмма шуңа да карамастан Динә аны яратмый. Бернинди хисләре дә булмагач, ник кенә аңа кияүгә чыкты икән соң ул алайса? Мөгаен барлык дус кызлары кияүгә чыккач, үзе дә сизмичә алар артыннан кабатлагандыр, шулай тиеш, кирәк дип уйлагандыр...

Яшьләренә төелеп хатын чыгып китте, ир уртларын чәйнәп өстәл артында утырып калды. Айратның каядыр барып зарланырдай кешесе юк иде. Әти-әнисе гүр ияләре, абыйсына аягы тартмый, җиңгә тиешле кеше торганы белән бер җен. Куалап чыгарырга да күп сорамас. Аннан соң, абыйсына зарланганнан ни файда? Берәр нәрсә үзгәреп китәрме?

Дания туган шәһәренә биш елдан соң кайтты. Биш ел элек кыз бу шәһәрдән киткән иде. Чөнки Даниянең өзелеп яраткан, Алла урынына күргән, насыйп яры дип санаган Шамиле яшәгән шәһәрдә калырлык көче юк иде аның ул чакта. Чөнки ул аны ташлады.

Бу тарихны танышымнан ишеткәч, мин әлегә кадәр уйлап йөрим - чыннан да, нигә балаларын ташлап киткән ирләр бар, ә хатын-кызлар юк диярлек?

Соңгы араларда кызы Гүзәлнең артык холыксызлана башлаганын тоя иде Рәйсә. Артык иркәләделәр, ирекккә салдылар, шуңа кая басканын белми башлады кыз.

Мин хәзер тормышта иң мөһиме нәрсә икәнен бик яхшы беләм, гәрчә бу бик авыр сабак булса да. Яраткан кешем үлем белән яшәү арасында тартышты...

«Казан утлары» журналының 1990 елгы апрель саныннан алынды.

Ирем белән аерылышканга инде ике ел узды, ә мин әле дә өйдә ул яшереп куйган акчаларны табам. Әгәр без аның белән кешечә аерылышкан булсак, мин һәр тиенне икегә бүлеп аңа да бирер идем. Әмма безнең белән булган хәлләрдән соң уртак милекнең калган өлешенә тулы хокукым бар дип саныйм. Һәм моның нигә шулай икәнен аңлатып карыйм.