Мәскәү Татар милли-мәдәни автономиясе җитәкчесе Фәрит Фарисов Мәскәүдә үткән җанисәп саннарының дөрес булмавы, Мәскәү һәм Мәскәү өлкәсендә 150 мең түгел, ә миллион татар яшәвен, Татарстанда «Президент» атамасын саклап калу яклы булуын һәм Рөстәм Ямалиев белән мөнәсәбәтләре турында сөйләде.

Үзбәкстан хакимиятенең Самара өлкәсе Кондырча җирлегендә Аксак Тимергә (Тамерлан, Амир Темур) һәйкәл куюга конкурс үткәрергә ниятләве хакында хәбәр итүе татар халкын аптырашта калдырды. Татарларның әби-бабалары яшәгән канкойгыч сугыш урынында йөз меңнән артык кешене суеп үтергән әмиргә һәйкәл кую гадел булырмы?

Мөхәммәд Идриси — бердәм калыпка салынган гарәп шрифтын барлыкка китерүче, Советлар Союзының барлык милләте кулланган шрифтларны яза торган машинка клавиатурасына «утыртучы». Татар даһиеның хезмәтләре белән бөтен дөнья кулланса да, дөнья аны даһи дип белми.

Ноябрьнең соңгы көннәре дә якынлаша. Бу көнне дөньядагы иң якын, иң газиз кешебез — әнине котларга ашыгабыз. Тырыша-тырмаша аңа бүләкнең иң яхшысын, сүзләрнең иң назлысын сайлыйбыз, чәчкәләрнең иң матурын бүләк итәбез. Ләкин әниләрен иртә югалтучылар гына бу көнне әниләренә бүләкнең иң кадерлесен бирә алмый…

Рәшит Ваһапов исемендәге фонд җитәкчесе, продюсер Рифат Фәттаховның Зәлилә тәхәллүсе белән танылган яшь җырчы Рузилә Бәдретдинованы судка биргәнлеге билгеле булды. Ләкин Рузилә Бәдретдинова суд буласын белмәве, суд турында хат-хәбәр алмавын әйтә. «Интертат» Рифат Фәттахов һәм Рузилә Бәдретдинова белән аралашты.

Соңгы 20 елда Россиядә 37 меңнән артык авыл картадан мәңгелеккә сызып ташланган. Удмуртиянең Можга районындагы бердәнбер татар авылы — Сосмак та акрынлап бетү ягына бара. Бүгенге көндә авылда пенсионерлар, гади итеп әйтсәк, карт-коры яши. Татар авылыннан репортаж.

Башкортстанның Бүздәк районы — татарлар күпләп яшәгән җирләрнең берсе. Татар блогеры Фәгыйлә Шакирова белән шул районның Таулар дигән авылында тукталдык. Анда яшәүче Башкортстан татарлары җанисәп вакытында Татарстан хөкүмәтенә ярдәм сорап мөрәҗәгать итте. Күрше республикада яшәүче милләттәшләребез нәрсә өчен борчыла?

Башкортстанның Бүздәк районы Аблай авылында яшәүче Фәһит Фазылов җанисәптә татарларны башкорт дип яздыруда аңлашылмаучанлыкларны хәл итү юлларын сөйләде.

Шагыйрә, озак еллар «Ялкын» журналында эшләгән журналист Фәйрүзә Мөслимова бүген вафат булды. Якын дусты аның белән кайчан хаҗ кылырга хыялланган? Ни өчен татар журналистикасы белән татар әдәбияты аңа рәхмәтле булырга тиеш? «Татар-информ» хәбәрчесе Фәйрүзә Мөслимованың якын кешеләре турында хатирәләр барлады.

Киләсе елда Казан федераль федераль университетында ике зур юбилей көтелә: Татар халык хорына — 55, ә аның алыштыргысыз җитәкчесе, Татарстанның атказанган сәнгать эшлеклесе Ирнис Рәхимуллинга 80 яшь. «Интертат» Ирнис Рәхимуллин янында кунакта булып кайтты.

Башкортстан һәм Татарстанның халык артисты Фән Вәлиәхмәтов сүзләренчә, Башкортстанда татар булып калу җиңел түгел, чөнки җанисәптә татарларны башкорт дип көчләп яздыралар.

1391 елның 18 июнендә Урта Азия дәүләте әмире Аксак Тимер һәм Алтын Урда дәүләте ханы Туктамыш арасында Кондырча елгасы янында көч алыша. Евразиянең иң канкойгыч сугышы турында инде язган идек. Татарстан галимнәре Самара, Үзбәкстан һәм Беларусь төбәкчеләре белән шушы сугыш хакында бәхәсләште.

Урта Азия дәүләте әмире Аксак Тимер һәм Алтын Урда дәүләте ханы Туктамыш арасында сугыш ни өчен тарихта онытылган? Урта гасырның иң зур сугышы булып саналып та, онытылган бу тарих турында Мәрҗани исемендәге Тарих институты галиме, тарих фәннәре кандидаты Илнур Миргалиев белән сөйләштек.

«Казан утлары» журналы Казанда хирург булып эшләүче Илшат Билаловның «Тауда язылган язмыш» китабын бастырып чыгарды. Табиб әнисе үлеменнән соң яза башлавы, операция ясаганда булган вакыйгалар һәм илебез медицинасындагы проблемалар турында сөйләде.

Татарстанның халык артисты Әзһәр Шакиров коронавирусны кеше уйлап тапкан дип уйлый. Вакцина кадату һәм вирусның ничек бетәчәге турында үз фикерен сөйләде.

«Татмедиа» акционерлык җәмгыятенең Tatmedia junior проектлары — Татарстан Республикасы Президенты каршындагы Татар телен саклау һәм үстерү мәсьәләләре комиссиясенең икенче утырышында татар телен саклауга юнәлдерелгән программасы. Проектлар башлануга быел бер ел булды.

Бүген Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов Дәүләт Советына еллык Юллама белән мөрәҗәгать итте. Татар җәмәгатьчелеге Президент Юлламасын ничек бәяли? «Интертат» Юлламага турында җыелган фикерләрне тәкъдим итә.

«Яңа моң» музыкаль проекты Башкортстан башлыгының 30 миллионлык грантына үткәрелде. Бәйгедә Татарстанны яшь җырчы Гөлназ Гарифҗанова тәкъдим итте. Татар кызы проектта ниләр күргән? Оештыручылар гадел булганмы? Болар хакында ул «Татар-информ» хәбәрчесенә сөйләде.

Можга — Удмуртия Республикасында урнашкан, зур булмаган шәһәр. Анда 50 меңләп кеше яши, шуларның 16 проценты — татарлар. Можгада шәлләр бәйләгән һәм итекләр баскан остабикә - 81 яшьлек Мөслимә апа 83 яшьлек Нәкыйп абыйда кунакта булдык.

Башкортстанның Яңагош халкы белән танышуыбызны дәвам итәбез. Авыл үзидарәсе башлыгы Раик Заһитов тәмле җиләкләр үстерүче Рәнис Бикбулатов йортына алып килде. Рәнис җиләк бизнесы белән быел шөгыльләнә башлаган. Нияте — җиләк мәйданын бер гектарга зурайтып, кеше яллап, зур бизнес алып бару һәм авылга күченеп кайту.

Башкортстанның Яңагош авылының уңган-булган гаиләсендә — Зилә һәм Миңнехан Заһитовларда кунак булдык. Аларның хуҗалыклары бик мулдан: 37 баш кәҗә, 19 баш күркә, 35 умарта асрыйлар. Авылда бизнес чәчәк атамы? Кәҗә сөтенең шифасы бармы? Болар хакында Зилә апа безгә бәйнә-бәйнә сөйләде.

Рейстаг түбәсенә беренчеләрдән булып байрак кадаган татар каһарманы Гази Заһитовның авылы ничек яшәп ята? «Татар-информ» хәбәрчесе Башкортстанның Яңагош авылы музеенда һәм кул әйберләре бәйләү белән шөгыльләнгән Ильмира һәм Радик Заһитовлар гаиләсендә булып кайтты.

Арча районы Яңа Кырлай авылында җиденче тапкыр Ат көне бәйрәме үткәрелде. Бәйрәмдә барлыгы 120 ат катнашты. Мәскәү, Төмән өлкәләреннән, Кабардин-Балкар республикасы һәм Санкт-Петербургтан килүчеләр бар иде. «Интертат» «Аударыш», ат чабышы бәйгеләрен һәм өчпочмакны тизлеккә ашау чемпионатын күреп кайтты.

Башкортстанда яшәп иҗат иткән язучы Габдулла Вафин мәхәббәт һәм иҗат турында фикерләре белән уртаклаша.

Кичә Галиәсгар Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры янында Татарстанның халык язучысы Гәрәй Рәхимне соңгы юлга озаттылар. Хушлашу мәрасимендә Камал театры артистлары, Татарстан Язучы берлеге әгъзалары, министрлык вәкилләре, татар җәмәгатьчелеге катнашты.

Бүген Татарстанның халык язучысы Гәрәй Рәхим мәңгелеккә күзләрен йомды. Гәрәй Рәхим кайсы дингә ышанган? Тормышында нинди авырлыклар кичергән? Нигә туган көнен үткәрмәгән? «Интертат» Гәрәй Рәхимнең төрле еллардагы чыгышларыннан фикерләрен, якыннарының хатирәләрен туплады.

Буа дәүләт драма театры сәнгать җитәкчесе-директоры, Татарстанның халык артисты Раил Садриев - үзенчәлекле иҗат кешесе. Авылда яши, бәкедә коена, шәхси китапханәсендә өч меңнән артык китабы бар аның. Артист гаиләсе тормышында нинди генә хәлләр булмаган… «Интертат» Раил Садриевның өендә кунакта булып кайтты.

«Бер генә минутка, барысын да оныт та» җырын белмәгән татар юктыр. Туксанынчы елларда авыл урамнарында Фирзәр Мортазинның тавышы машина тәрәзләреннән яңгырап торыр иде… «Интертат» җырның авторы Динә Камалетдинова янында кунакта булып кайтты.

1990 елның 30 августы — республикада хәлиткеч вакыйга булган көн. Бу көнне Татарстанның суверенитет турында Декларациясе кабул ителә. 30 август көненең әһәмияте турында сүзләр белән генә әйтеп-аңлату аз булыр иде… Вакыйгаларны милли күтәрелештә катнашкан кешеләр белән бергә искә алдык.

Озакка сузылган авырудан соң шагыйрь, язучы, Татарстанның атказанган сәнгать эшлеклесе Нур Әхмәдиев кичә якты дөньяны ташлап китте. Исән булса, 14 декабрьдә аңа 75 яшь туласы иде. Нур Гарифовичны бүген татар җәмәгатьчелеге аның туган ягы — Азнакай районы Әсәй авылында соңгы юлга озатты.