Татар дөньясы

16:14
10 гыйнвар 2022

Сергей Жилочкин: «Татарчаны әбием белән базарда сату иткәндә өйрәндем» — «Туган як»

Катнаш никахлар турында күп язалар. Татар егетенә чыгып, анда-санда татарча өйрәнгән берәр рус кызы турында ишетсәк, шаккатабыз. Юкса, башкача булырга тиеш тә түгел…

11:00
4 гыйнвар 2022

«Әлифба» авторы Сәләй Вагыйзов: «Габдулла Тукайныкы белән охшаш язмыш»

Көзен Самара өлкәсе Камышлы районына сәфәр кылган идек. Монда кадәр барып җиткәч, безгә «Әлифба» авторларының берсе Сәләй Вагыйзовның туган авылын, нигезе урынында төзелгән музеен да күрсәттеләр. Музей җитәкчесе Нурания Абзалова Сәләй Вагыйзовның ятимлектә үткән тормышы турында күз яшьләрсез сөйли алмады…

11:00
3 гыйнвар 2022

Каракүлдәге янгын: корыган камышларны кистермәгәнгә авыл җирлеге гаеплеме?

Омск өлкәсенең Каракүл авылындагы янгында Үләнкүл авыл җирлеге башлыгы Ләйлә Мөхәммәтшинаның гаепләнүе татар җәмәгатьчелегендә ризасызлык тудырды. «Интертат» Каракүлдәге хәлләр белән таныш кешеләрнең фикерен өйрәнде.

16:20
24 декабрь 2021

Татар матбугаты бүген: кадрлар кытлыгы, почта эшләми, журналистларга киң караш җитми

Кичә татар телендә чыга торган массакүләм матбугат чаралары вәкилләре Татарстан Республикасы Президенты Аппараты җитәкчесе Әсгать Сәфәров белән очрашты. Татар матбугатында булган проблемалар күтәрелде.

12:00
23 декабрь 2021

Татарстан районнары сайтларына күзәтү: татар теленә мөнәсәбәт рейтингы

Татарстан Премьер-министры урынбасары Васил Шәйхразиев 2019 елда муниципаль берәмлекләр сайтларында яңалыкларның татарчага тәрҗемә ителеше 74 процент дәрәҗәдә генә булуын әйткән иде. «Татар-информ» хәбәрчесе бу чыгыштан соң ике елдан соң район сайтларында үзгәрешләрнең булу-булмавын тикшереп, анализ ясап чыкты.

17:04
21 декабрь 2021

Төркия илбашы Эрдоганнан мактаулы бүләк алган беренче татар — тарихчы Ильяс Камалов

Төркиянең хакимияттәге партия җитәкчесе кулыннан мактаулы бүләк алган һәм президент Рәҗәп Тайип Эрдоган тарафыннан тәбрик ителгән беренче татар Ильяс Камалов белән әңгәмә.

11:00
11 декабрь 2021

«Мәүлә Колый — татар халкында Тукай дәрәҗәсендәге шәхес»

Мәүлә Колый Казан ханлыгы алынганнан соң туган беренче шагыйрь буларак телгә алына. Шагыйрь чыннан да Чыты авылында туганмы? Питрәч районында данлыклы якташ-шагыйрьнең исемен киләсе елда күтәреп чыгу турында «Питрәч районы һәм Мишә елгасы буйлары: үткәннән — бүгенге көнгә кадәр» конференциясендә фикер алыштылар.

13:00
6 декабрь 2021

Башкортстан төбәкчеләре җанисәптә почетта: Ярлы Кәримнең татар булуын исбатлау тарихы

Башкортстан татарларын башкорт дип яздыру очраклары турында сүз чыккач, каршы як «алар чыннан да башкорт булган, архивлар шуны күрсәтә...» ди башлый. Әмма архивлар чынлыкта Уфа төбәгендә татарлар яшәвен күрсәтә. Сәясәтчеләр «башкорт» дип күрсәтергә теләгән татар шагыйре Ярлы Кәрим белән булган хәл дә шуны күрсәтә.

17:13
2 декабрь 2021

Башкортстанда җанисәп нәтиҗәләре нинди булыр: татарны бу юлы күпмегә киметерләр?

Башкортстанда җанисәп татар җәмәгатьчелегендә ризасызлык уятты. Күрше республикада, башкортларның санын арттырырга теләп, татарларны башкорт дип язу очраклары булды, ди күпсанлы тарихчылар, сәясәтчеләр. Җанисәп тәмам, рәсми статистика Башкортстанда татарлар санын күпме бирер? «Интертат» фаразларны барлый.

11:00
1 декабрь 2021

Фәрит Фарисов: «Миңнеханов, Гайнетдин һәм Хөснуллин белән нәтиҗәгә ирешеп була»

Мәскәү Татар милли-мәдәни автономиясе җитәкчесе Фәрит Фарисов Мәскәүдә үткән җанисәп саннарының дөрес булмавы, Мәскәү һәм Мәскәү өлкәсендә 150 мең түгел, ә миллион татар яшәвен, Татарстанда «Президент» атамасын саклап калу яклы булуын һәм Рөстәм Ямалиев белән мөнәсәбәтләре турында сөйләде.

00:00
30 ноябрь 2021

Уралга барган журналист күзәтүе: «Монда татарлар баш иеп тә яшәми, масаеп та йөрми»

Урал таулары тирәсендә татарлар ничек яши? Аларны нәрсә борчый, нинди үзенчәлекләре бар? Анда татарлык ни дәрәҗәдә сакланган? «Татар-информ» хәбәрчесе Свердловск өлкәсенә, Екатеринбург шәһәренә баргач күргәннәре белән уртаклаша.

18:14
29 ноябрь 2021

Берил Дәүләт: «Надир Дәүләтнең тормыш иптәше булуым - тормышымның иң зур мәртәбәсе»

Галим Надир Дәүләтнең хатыны Берил Дәүләт белән әңгәмә.

15:00
28 ноябрь 2021

35 милләт өчен шрифт булдырган полиграфист Мөхәммәд Идриси: күренекле һәм онытылган

Мөхәммәд Идриси — бердәм калыпка салынган гарәп шрифтын барлыкка китерүче, Советлар Союзының барлык милләте кулланган шрифтларны яза торган машинка клавиатурасына «утыртучы». Татар даһиеның хезмәтләре белән бөтен дөнья кулланса да, дөнья аны даһи дип белми.

11:00
28 ноябрь 2021

Әни, нәнә, инәй, аника, әннә — татарлар яшәгән төбәкләрдә әниләргә ничек эндәшәләр?

Узган ел Татарстанда әниләргә карата иң киң кулланылган эндәшү сүзләрен барлаган идек. Быел исә шул ук сорау белән төбәкләрдә яшәүче татарларга мөрәҗәгать иттек.

15:00
27 ноябрь 2021

Башкорт галиме: «Төньяк-көнбатыш диалектында укыту башкорт теленең үлеменә китерәчәк»

Россия Фәннәр Академиясенең Тел белеме институтында тел сәясәте буенча дискуссион-аналитик клуб утырышы узды. Онлайн режимда узган утырышта башкорт теленең төньяк-көнбатыш диалекты темасына Татарстан һәм Башкортстан вәкилләре чыгыш ясады. Фикер алышуны РФ ФА Тел белеме институты директоры Андрей Кибрик алып барды.

15:15
21 ноябрь 2021

Башкортстандагы мәшһүр татарлар исемлеге: «Үзебезнең шәхесләребезне данламыйбыз...»

«Интертат» сайты Башкортстанда туган танылган татар шәхесләренең исемлеген туплый башлады. Сайтның инстаграм сәхифәсендә чыккан әлеге исемлеккә тагын кемнәрне өстәргә була? Бу шәхесләрне таныту өчен нәрсә эшләргә кирәк? «Интертат» берничә фән, дәүләт эшлеклесе һәм язучы фикерен сорашты.

12:33
21 ноябрь 2021

Иң беренче татар китабы тарихы: 1612 елда татар теле Европага ни өчен кирәк булган?

Татар китабы тарихында иң беренче басма китапны 1612 елда немец галиме Иероним Мегисер яза. «Institutiones linguae Turcicae libri quatuor» басмасында XVII гасырда яшәгән татарларның тел байлыгы тупланган. «Интертат» чит дәүләт нәшире теркәп калдырган иң беренче татарча мәкальләрне барлады.

11:00
16 ноябрь 2021

Америкада яшәүче эшмәкәр Айдар Вафин: «Без - татарча сөйләшүче соңгы буын»

Икътисад фәннәре кандидаты, Майамида яшәүче Айдар Вафин татар халкына инкыйраз килеп җитте, без - татарча сөйләшүче соңгы буын дип саный.

11:39
12 ноябрь 2021

Татар укытучылары башкортны татарлаштырган дигән сүз — ялган: диалект турында сөйләшү

Татар теле диалектларының әһәмияте нидә, аларны өйрәнү ник кирәк, диалектология тарихы, Башкортстанның төньяк-көнбатыш районнарында яшәүчеләрнең теле башкорт теле диалекты булырга мөмкинме — болар хакында «Татар-информ» агентлыгында матбугат конференциясендә сүз барды.

16:21
7 ноябрь 2021

Якыннары Фәйрүзә Мөслимова турында: «Аның иманында һәркемгә сыеныр өчен урын бар иде»

Шагыйрә, озак еллар «Ялкын» журналында эшләгән журналист Фәйрүзә Мөслимова бүген вафат булды. Якын дусты аның белән кайчан хаҗ кылырга хыялланган? Ни өчен татар журналистикасы белән татар әдәбияты аңа рәхмәтле булырга тиеш? «Татар-информ» хәбәрчесе Фәйрүзә Мөслимованың якын кешеләре турында хатирәләр барлады.

00:00
6 ноябрь 2021

Татарның «каймагы» яши торган Пенза өлкәсе мишәрләре: «Бездә татарга-мишәргә аеру юк»

Дөнья буйлап сибелгән татарларны барлау максатыннан сигез сәгатьлек юлга кузгалдык. Алда – Пенза шәһәре һәм Пензада яшәүче татарлар.

15:00
5 ноябрь 2021

Ркаил Зәйдулла башкортлаштыру турында: «Синең исемең Әхмәт түгел, син — Мәхмүт»

«Интертат» күптән түгел Илеш районына барып, халык белән аралашты, анда кемнәр яшәвен ачыклады. Илештә яшәүчеләр, һич икеләнүсез, үзләрен татар дип атый, әмма рәсми мәгълүматлар буенча, биредә башкортлар яши. Бу күренешкә карата Татарстан Язучылар берлеге рәисе Ркаил Зәйдулла үз фикерен белдерде.

11:00
31 октябрь 2021

Альберт Борһанов: «Безгә башкортларга каршы булу кирәкми, татарларның ролен күрсәтик»

Күптән түгел татар тарихчылары Башкортстанга барып, татар активистлары белән очрашты. Очрашуда «Татар-информ» хәбәрчеләре дә булды. Чарада яңгыраган кызыклы фикерләр белән уртаклашабыз.

15:00
17 октябрь 2021

Тарихчы Вячеслав Данилов: «Керәшен татары түгел, татар керәшене дип әйтелергә тиеш»

1975-1985 елларда Апас районы райкомының икенче секретаре булып эшләгән Вячеслав Данилов үзенең туган җирендә — Кайбыч районы Хуҗа Хәсән авылында Тау як татар керәшеннәре музеен ачкан. «Интертат» хәбәрчесе музейны карап, керәшеннәр тарихын өйрәнеп кайтты.

12:04
15 октябрь 2021

Татарны башкортлаштыручының тәүбәсе: «Мин эшләгәндә башкорт 650 дән 950 меңгә җитте»

20 ел эчендә берничә йөз мең татарның паспортына «башкорт» дигән мөһер суктырса да, алар үз милләтеннән баш тартмаган. Татарны башкорт дип яздыручы идеологларның берсе - Таһир Ахунҗанов турында «Татарстан яшьләре» газетасында 2002 елда чыккан мәкаләне тәкъдим итәбез.

21:14
14 октябрь 2021

Илештә кем яши, яки «Җанисәп сайлау кебек үтә — син берсен сайлыйсың, ә башкасы җиңә»

Җанисәп нәтиҗәләре нинди булыр? Әгәр кеше үз милләтен күрсәтсә, бар да гадел узачак, дип ышандыралар. «Интертат» Башкортстанның рәсми саннары буенча иң күп башкортлар яшәгән районында - Актанышка терәлеп үк торган Илеш районында булып, быел узачак җанисәп нинди булыр дигән сорауга җавапны фаразлады.

11:02
12 октябрь 2021

Мишәр халык әкиятләре һәм чабаталы мишәр хатыны: Башкортстанның мишәр үзәгенә сәяхәт

Башкортстанда мишәр үзәкләре ачыла дигән хәбәр башта көлке тоелган иде. Мишәр бит беркайчан да үзен татардан аермады, нигә аларны аерылар? Шуны белер өчен мин Башкортстанның Балтач район үзәгенә, халыклар дуслыгы йорты (!!!) карамагындагы мишәр тарихи-мәдәни үзәген киттем.

17:37
10 октябрь 2021

«Телне бетерергә теләүчеләрдән иртәрәк бетмәбез!» — Фәндәс Сафиуллин фикерләре

«Интертат» Россия Дәүләт Думасы һәм Татарстан Дәүләт Советының элеккеге депутаты, җәмәгать эшлеклесе Фәндәс Сафиуллинның төрле елларда әйтелгән фикерләрен туплады.

15:00
4 октябрь 2021

Себердәге татар укытучысы зары: «Авылда нәрсә бар соң, бетте бит инде ул, диләр...»

«Интертат» хәбәрчесе Омск өлкәсенең Үләнкүл авылы мәктәбендә булды. Татар мәктәбе төбәктә алдынгылар рәтендә исәпләнә, ләкин балалар саны кимүе зур бәлагә әверелеп бара. Мәктәпнең тарихы һәм киләчәге — укытучы күзлегеннән.

11:35
29 сентябрь 2021

Азат Сәйфетдинов: «Бер гасыр элек матбугат йоклап утырган депутатлардан көлгән»

Туксанынчы елларда милли хәрәкәттә актив катнашкан Азат Сәйфетдинов бер гасыр элек чыккан матбугаттагы карикатураларны халыкка җиткерә башлады. Азат белән без элекке матбугатның ни өчен кыю булганлыгы, хәзер ни сәбәпле ваклануыбыз һәм җанисәптә нинди нәтиҗәләргә ирешәчәгебез турында сөйләштек.