Соңгы елларда фиточәйләр куллану, шуннан соң фитотерапия ярдәмендә дәвалану популярлык казанып китте. Шифалы үләннәр җыеп киптерүчеләр дә артканнан-арта бара. Шулай да, үләннең дару да, агу да була алуын онытмыйча гына эш итү – хәерле гамәл. Бүген мин колмактан ясалган мендәр турында язып үтәргә булдым. Фитомендәр булыр бу!

Узган шимбә «Осталар шәһәре - 2025» авыл хуҗалыгы продукциясе һәм техник иҗат эшләнмәләре ярминкәсе гөрләп узды. Казан агросәнәгать паркы күпләп кунаклар кабул итте. Күпсанлы мәгариф оешмалары катнашында оештырыла торган әлеге ярминкә бер традициягә әйләнеп килә. Ярминкәдә журналист Юлай Низаев та эшләп кайтты.

Түбән Кама диюгә, Чулман һәм башка елгалар белән уратылып алынган, куәтле, көчле завод-фабрикалары белән дан тоткан чын сәнәгать каласы күз алдына килеп баса. Алабуга ягыннан күзәткәндә, аның завод торбалары шулкадәр озын, зур булып күренеп тора, һәм уйга биреләсең: ничек анда яшиләр икән?

Заманның никадәр үзгәрүен сизәсең киләме, авылга кайт та тирә-юньгә кара икән. Кайчан гына әле авыл түгел, район үзәге урамнары буйлап үтсәң – шиферлы түбәләр дә, агач, штакетник коймалар да күрер идең, ә хәзерме: төсле биек коймалар, профнастил яисә черепица калайлы түбәләр... Капкаларның да әле ниндиләре генә юк бит!

Татарстанның халык язучысы Гариф Ахуновның 100 еллыгы Арчада зурлап билгеләнде. Казаннан килгән делегацияне баллы-татлы чәк-чәк һәм гармун моңнары белән җирле уңганнар каршылады. Аннары Татарстан Язучылар берлеге десанты, күренекле мәдәният һәм сәнгать эшлеклеләре белән әдипнең каберенә зыярәт кылырга юл тоттык.

Тормышыбыздагы иң катлаулы, иң авыр төннәрнең берсе. Таң да атмас кебек иде ул чакта. 2018 елның 28 августы... Башкортстанның Чакмагыш районы халкы аны «заманыбыз Корчагины» дип атады, журналистика аксакалы, соңрак әдип, район Умартачылар Советы рәисе һәм җәмәгать эшлеклесе Әгъдәл Низаев мәңгелеккә китте. Төнге сәгать 2дә йөрәге тибүдән туктады.

Башкортстанның Уфа районы Шамонино авылында бик уңган бакчачы, күпсанлы җырлар авторы һәм җырчы Ризида Мөхәммәтҗанова яши. Аның нәсел җепләре Апас районына барып тоташа. Ризида апа – әллә ничә төр экзотик яшелчә-җимеш үстерүче һәм оста гөмбәче дә әле ул.

Авылларның матурлыгы – йорт-куралар, бакчаларның күркәмлегеннән дә тора. Чүпрәле районында да эшсөяр, уңган һәм булдыклы халык яши. Күптән түгел Юлай Низаев һәм Милена Новикова Чүпрәленең Кече Чынлы авылында яшәүче һәвәскәр бакчачы Илдус абый Вәлиуллов белән танышып кайтты.

Чүпрәле районында авылда үз эшен булдырган, соклангыч гаилә Фәридә апа һәм Альфред абый Хәйруллиннарда кунакта булдык. Алар Дуван авылында алма бакчалары үстерә. Андагы көзге алма исе! Дуван бакчаларында Юлай Низаев һәм Милена Новикова булды.

Иртән иртүк торып кәһвә чөмерә-чөмерә кухня тәрәзеннән карыйм: урам себерүче коелган сары яфракларны әле бер, әле икенче якка күчереп йөри. Яфраклар кыштыр-кыштыр килә. Шәһәр йоклый әле, ә ул инде хезмәттә. Көзнең ничек тиз килеп җитүен дә нәкъ менә ул күрә. Хәер, әле халык телендә «әбиләр чуагы» дибез, тик бу җылы кояшлы көннәр озакка сузылырмы?

Татарстанстат мәгълүматлары нигезендә азык-төлек продуктларына бәяләр кимү теркәлүе күзәтелә, диелгән иде инде. Ә бу күренешнең төбенә төшәргә тырышсак, беренче чиратта, сыерлар асрап, сөт җитештергән фермерларга, шәхси хуҗалыкларында мал-туар асраучы авыл халкына барып төртеләбез. Мин исә авыл уңганнарының хәлләрен белешергә булдым.

Район һәм авыл җиренә кайтып төпләнүче яшь гаиләләр булу – куанычлы күренеш. Андыйлар Кайбыч якларында да бар дигәнне ишеткәч, ике дә уйлап тормыйча, Кайбыч районына командировкага кузгалдык.

Башкортстанның Чакмагыш районындагы Агыйделгә койган Чәрмәсән суларына кушылып, озын-озын бормалы юл үтүче зур булмаган Бәрдәсле һәм Каратал елгалары арасындагы үзәнлек-тугайлыкта утырган озын урамлы Аблай авылын элек-электән аш-су осталары белән дә данлыклы. Шундыйларның берсе – алтын куллы ветеран укытучы Нәфыйга апа Габдуллина.

Мөслим районы Метрәй авылы егете Рүзәл Минһаҗев исеме күпләргә таныштыр. Махсус хәрби операция зонасындагы егетләргә даими ярдәм илтеп торучы яшь шагыйрь ул. Ә күптән түгел Рүзәл абый зурлап 35 яшьлек юбилеен үткәрде.

Бакчачылар – гаять уңган халык икәнен бнләбез. Ә аларның үз бәйрәмнәре булуын белә идегезме? Белмәсәгез, белегез! Казан агросәнәгать паркының ярминкәләр мәйданында узган Республикакүләм Бакчачы көнендә Юлай Низаев, Милена Новикова һәм Салават Камалетдиновтан торган иҗат төркемебез дә эшләп кайтты.

Башкортстанның Чакмагыш районының Аблай авылы – урамнарының озынлыгы, халкының суган үстерүе белән дан казанган җирлек. Авыл Каратал һәм Бәрдәсле елгалары арасында урнашкан. 4 урамлы Аблай авылы – Низаевларның туган төбәге булса да, нишләп шулкадәр суган үстерәләр икән, дип кызыксынганым булмады...

Татарстаныбызда яшәвемә, укуыма һәм эшләвемә 5 ел чамасы булса да Республика көнен мәркәзебез Казанда ничек бәйрәм итүләрен күргәнем юк иде әле. Былтыр, ничектер, командировкада калдым, ә аңа кадәр Актаныш редациясендә эшләп телевизор аша күзәттем дә, башкала журналистлары репортажларын тыңладым. Ә быел башкачарак булды! Күрдем!

Ике яшь кенә егетнең йон эрләвен, шәл бәйләвен күреп шаклар каттым. Шәхсән үзем, рубашкамның төймәсе төшсә дә, тегеп куя белә торганнардан түгелмен. Берзаман киемем сүтелеп киткәч тә, бер редакция сылулары тегеп биргән иде.

«Татар-информ» һәм «Интертат» журналисты, Россия Федерациясе һәм Татарстан Республикасы Журналистлар берлеге әгъзасы Юлай Низаев – герой-шагыйрь Муса Җәлилнең беренче укытучысы оныгы. Ул картәтисе турындагы истәлекләр белән уртаклашты.

Август ае икән, димәк, яңа уку елына да санаулы көннәр калган, дигән сүз. Узган атнада Иннополиста Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән хезмәткәрләренең республика август киңәшмәсенең пленар утырышы оештырылды.

Шушы көннәрдә Чистай якларында урнашкан «Чисто фри» заводына матбугат туры оештырылды. «Фри» бәрәңгесе ничек ясалганны күреп кайттык.

Балык Бистәсе районында быел өченче мәртәбә «Бистә шәле» республика хатын-кызлар кәсебе фестивале узды. Узган елны да әлеге бәйрәмне тамаша кылган идем. Быел исә СММ-белгечебез, үзе дә Балык Бистәсеннән булган Милена Новикова һәм фотографыбыз Рамил Галидан торган иҗат төркемебез белән эшләп кайттык.

Татарстан Фотографлар берлеге вәкилләреннән торган төркем икенче ел рәттән илебез башкаласы Мәскәүгә күңелле һәм мавыктыргыч сәфәр кыла. Аны ТР Фотографлар берлеге әгъзасы, танылган фотограф һәм эшмәкәр Сергей Волков оештыра. Әлеге сәяхәттә күргәннәремне «Интертат» укучылары белән дә уртаклашырга ниятләдем.

Керәшен халкы мәдәнияте фестивале булган республикакүләм Питрау быел 27 нче мәртәбә узды. Бәйрәм елдагыча бик күп кунак җыйды. Быел Питрауда Татарстан Рәисе Рөстәм Миңнеханов та катнашты. Җөри авылында узган чарада «Интертат» журналисты Юлай Низаев та булды.

Мөслим якларына командировка юллары төшкәләп тора. Һәм әлбәттә, барган саен биредә яшәүче халыкның «Без бит мөслимлеләр» дип горурланып яшәүләренә, җир җимертеп дөнья көтүләренә һәм матур хезмәт уңышлары яулауларына сокланып кайтам. Күптән түгел Мөслимнең үрнәк гаиләсе булган Ларис һәм Ләйсән Бариевларда булдым.

Төбәкләр фикерен исәпкә алмыйча, Федераль дәүләт белем бирү стандартларына төзәтмә кертүгә Татарстан депутатлары кискен каршылык белдерә. Моның сәбәбе бар – туган телебезгә куркыныч яный. Бүген 7 нче чакырылыш Татарстан Республикасы Дәүләт Советы утырышында бу мәсьәлә көн кадагында булды.

Мамадыш районында узучы республикүләм Питрау – Татарстан керәшеннәренең генә түгел, ә бөтен Россиядән җыелучы керәшен ансамбльләренең, иҗат коллективларының төп бәйрәменә әверелеп бара. Быел ул 27нче мәртәбә, 19 июль көнне Мамадышның Җөри авылында урнашкан Тырлау аланында уздырылачак.

Быел Татарстан Республикасы Рәисе Рөстәм Миңнеханов ярдәме белән «Сәләт» Халыкара яшьләр уку-укыту форумының 31 нче сезоны гамәлгә ашырылды. Узган шимбә аның Биләрдәге локациясенә журналистыбыз Юлай Низаев та барып кайтты.