Питрәч районы Пимәр авылы янына йөк машиналары кош тизәге ташый икән, халык зарлана дигән хәбәр килгәч, авылга чыгып киттек. Сасы, юлы юк – авыл халкы «Интертат»ка бөтен моң-зарын сөйләде. Безнең халык бигрәк түзем инде дип кайттым.

Быелгы салкын май теплица эчендә дә парландыргычлар ясарга мәҗбүр итә. Кайбер бакчачылар кырау тигән үсемлекләргә стимуляторлар сибеп хәл кертмәкче икән. Тәҗрибәле бакчачы аларны наркотикларга тиңли, ә салкын тигән помидор үсентеләрен чыныга гына дип саный.

Интернетта актарынып утырганда күзем берәүнең шау чәчәккә күмелгән теплицасына төште. Үземнең дә өйдә чәчәк рассадалары үстереп яткан мәлем. Ләкин минекеләр көч-хәл белән тишелеп маташалар, әле чәчәккә кадәр ерак. Болар ничек бу кадәр оста итеп үстерә икән дип, Руфия Галиуллинаның телефон номерын җыйдым.

«Интертат» Татарстанның берничә авылына шалтыратып, көтү чыга башлаганмы икәнен сорашты. Көтүче булмау проблемасын кайсы якларда ничек хәл иткәннәрен дә белештек.

Татарстанда бөтен көченә чәчү эшләре бара. Авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министрлыгы мәгълүматы буенча, чәчүлек мәйданының 44 процентына иген чәчелгән. Игенчеләрнең хезмәте белән танышу өчен «Интертат» хәбәрчесе Теләче районы басуларында булып кайтты.

Бу көннәрдә басуларда, урманнарда кар бөтен көченә эри. Эрегән кар балчыкны ергычлап юл буйларыннан шаулап түбәнгә таба ага да, елгаларны ярларыннан ташыта. Татарстанда ташу вакыты килеп җитте. Ташу карарга дип, Казан артындагы Питрәч районы Чыты авылына юл тоттым.

Яшел Үзән районы Татар Танае авылының кайбер йортлары су эчендә утыра. Идән асты тулы су, кемнең идән өстенә дә чыккан, күршегә көймәдә йөзеп барасы, тавыклар салда йөзә, салдан төшеп киткәннәре аякларын өскә күтәреп йөзеп йөри. Ташу астында калган авылдан - «Интертат» репортажы.

Татарстанда берзаман күпләп соя басулары җәйрәп ятканын күрергә мөмкинбез. Бу культураны игү мәйданнарын арттырырга җыеналар, ә селекционерлар яңа сортлар уйлап чыгару белән мәшгуль булачак. Сояның нинди шәп культура икәнлеге турында Татарстан авыл хуҗалыгы фәнни-тикшеренү институтында семинарда фикер алыштылар.

Сыер асрыйсың икән – субсидиясен бирәләр, ферма төзисең – чыгымын кайтаралар, орлыгын бушлай биреп, яшелчәсен сатып алалар. “Бу субсидияләр кешеләргә авыл җирлегендә яшәп, күпмедер акча эшләргә мөмкинлек бирә”, - дип искәртә Татарстанның авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министры урынбасары Ришат Хәбипов.

Һәр елны 31 гыйнварда дуслар белән мунчага барабыз, дигән сыман, һәр елны 5 апрельдә бер төркем халык елгага боз шартлатырга бара. Быел Татарстандагы беренче боз Кайбыч районындагы Бәрле елгасында шартлады.

X Бөтенроссия татар авыллары эшмәкәрләре җыены делегатлары Буа районы тәҗрибәсе белән танышты. Россиянең кырык төбәгеннән килгән 530 делегат җырлап-биеп, ашап-эчеп, бераз файдалы мәгълүмат туплап кайтты.

Россиянең 500 дән артык татар эшмәкәре өчен киңәш-табыш кору, җыр-бию белән күңел ачу, зарланышып алу белән сугарылган өч көнлек җыен тәмам. Кичә Буада булсалар, бүген Казанда утырыш узды. Президент «мыегына чорнап» барган: «Мин тыңлап утырдым, нәрсәгә игътибар кирәклекне язып куйдым», диде.

Кышы да карлы, мәрхәмәтле булды, уҗымнары да яхшы гына кышлады, тиздән язгы эшләр башланыр дип «әппетитләп» кенә әзерләнеп йөргәндә, санкцияләр, аның артыннан бәяләр күтәрелеп кәефне кырды.

Әтнә районында колхоз системасы патшалык иткәч, анда фермерлар юктыр дигән уй туа. Бар икән. Шуларның берсе — Фидаил Мөхәммәтҗанов. Тормыш иптәше Люция апа белән алар өч ел элек ферма эшен башлап җибәргән. Фермага кадәр икесе дә колхозда эшләгән. Әтнә районында фермер булуы авырмы?

Бүгенге вәзгыятьтә фермерлар нинди авырлыклар белән очраша? Фермерлар куллана торган җиһаз, запчасть, ашлама, ягулыкка бәя арту аларның продукциясен кулланучыга ничек тәэсир итәр? Чебеш, ит, сөт, бал, җиләккә быел нинди бәяләр көтелә? Бу хакта фермерлар «Интертат»ка сөйләде.

Әтнә районы Әйшияз авылында яшәүче Гаяз Нуриев сатуга күпләп лалә чәчәкләре үстерә. Аларның хәзер иң кызу эш вакыты — 8 Мартка килгән заказларны үтисе. Ул эшкә бөтен гаилә җәлеп ителгән. Чәчәк үстерү - ир-ат өчен авыр эшме? Илдәге вазгыять чәчәк бизнесына ничек тәэсир иткән?

Авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министрлыгында Татарстан фермерлары, крестьян хуҗалыклары һәм авыл хуҗалыгы кооперативлары ассоциациясенең XXII съезды узды. Хәзерге вазгыятьтә фермерлар ничек эшли? Нинди ярдәмгә өмет итәләр? Авыл хуҗалыгы продукциясенә бәя артырмы?

Кукмара районы Купка авылында яшәүче Сәлим Сәлахов тирә-якта агач остасы буларак билгеле. Аны эзләп ерак төбәкләрдән дә киләләр икән. Авылда заказга агачтан өй җиһазлары ясау табышлы эшме? Авылда яшәүче останы заказчылар ничек эзләп таба? Юньле хатыннар кая киткән? Сәлим абый белән сөйләшеп кайттык.

Татарстанның Авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министрлыгы 2021 елгы эшенә йомгак ясады. Бу юлы министр докладында да, Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов чыгышында да хезмәт хакы мәсьәләсенә игътибар күбрәк бирелде кебек. Күзәтүне дә акча темасыннан башлыйк.

Бер ай элек татар җәмәгатьчелеге язучы, журналист Заһид Мәхмүди белән хушлашты. Ул үзеннән соң бик зур мирас калдырды. Авылда оештырган типография генә ни тора! Аның эшләрен гаиләсе: улы, килене, кызы, кияве, хатыны дәвам итә. «Интертат» Кукмара районы Манзарас авылында Заһид Мәхмүди улы Фәнис Камал белән очрашты.

Бу кышта кар мул булды. Татарстанның кайбер районнарында февраль урталарына явым-төшем ике февральлек нормадан артып киткән. Кар явудан кайчан туктар һәм калын кар катламы, җылы һава торышы көзге культураларның торышына ничек тәэсир итә? «Татар-информ» хәбәрчесе бу сорауларга җавап эзләде.

Татарстанның атказанган авыл хуҗалыгы хезмәткәре Рәфыйк Гыйльметдиновка былтыр 80 яшь тулды. Ул 35 елга якын авыл хуҗалыгы тармагында эшләгән. Былтыр хәләл җефете белән алтын туйларын каршы алганнар. Бүген дә егетләр кебек Рәфыйк абый белән авыл хуҗалыгының үткәне, бүгенгесе һәм киләчәге турында сөйләштек.

Сарман районы Югары Чыршылы авылында ике шәхси хуҗалыкта мөгезле эре терлектә төерле дерматит табылган. Авыру сыерларны яндырганнар.

Помидор һәм кыярны өйдә тәрәзә төбендә дә үстереп була икән бит. Урамда әле кар ятканда тәрәзә төбеннән өзеп алган кыярны кетер-кетер ашавы кызыктыр ул. Аны юып түгел, киемгә сөртеп тормасаң да буладыр инде. Яшелчәләрне бүлмәдә үстергән бакчачылар тәҗрибә белән уртаклаша.

Сыерны телевизордан карап бозаулату турында ишеткәнегез бар идеме? Үзегез өйдә утырасыз, ә абзардагы сыер — «зәңгәр экраннар”да. Менә-менә бозауларга тиешле сыерны камерадан күзәтәсез дә, шалт чыгып чабасыз яңа бозау белән танышырга. Менә шулай: кемдер йорт ишегалдына, өй кыегына, ә кемдер абзарына куя «видеокүз»не.

Бүген Казанда «Татарстан муниципаль берәмлекләр советы» ассоциациясенең XVI съезды узды. Үзара салым акчасын кушып, шактый гына эшләр эшләнсә дә, чиста су, юллар, кадрлар проблемасы көн кадагыннан төшми. ТР Президенты Рөстәм Миңнеханов муниципаль берәмлекләр алдында яңа бурычлар куйды.

Анда тавис кошы сыерлар янында йөри, сыерлар җиләк-җимеш ашый, бытбылдыклар «үзидарәдә» яши. Бүрекле тавыклар алтын күкәй сала дип дәвам итәр идем, анысы әкият була. Мамадыш районы Шәмәк авылында яшәүче Илнар Газизҗанов хуҗалыгында кабан дуңгызыннан тависка кадәр бар, ә сыерлары җиләк-җимеш белән туклана.

Тукай районындагы Калмаш авылында кош гриппы табылганнан соң, Калмаш, Югары Байлар, Яңа Бистәдәге бөтен кош-кортларны юк иттеләр. Хәзер ул өч авылның берсендә иртән әтәч тавышын да, тавыклар «кыткылдаганын» дә ишетеп булмый. Авыл халкы ни сөйли? «Интертат» хәбәрчесе шул авылларда булып кайтты.

Питрәч районы Званка авылындагы «Казан» нәселле ат заводының кымыз цехы 2020 елның май аенда «ремонтка» ябылган иде. Шуннан ачылмады. Ел ярым вакыт үтте, хәзер инде ат заводы бөтенләй ябыла, атларны, җирләрне саталар дигән сүзләр йөри. Ул сүзләр дөреслеккә туры киләме-юкмы икәнне ачыкларга тырыштык.

Соңгы 20 елда Россиядә 37 меңнән артык авыл картадан мәңгелеккә сызып ташланган. Удмуртиянең Можга районындагы бердәнбер татар авылы — Сосмак та акрынлап бетү ягына бара. Бүгенге көндә авылда пенсионерлар, гади итеп әйтсәк, карт-коры яши. Татар авылыннан репортаж.