25 июньдә Сочи шәһәре тарихында 19нчы тапкыр татар халкының милли бәйрәме Сабан туе узды. «Татар-информ» хәбәрчесе Адлер ял итү һәм күңел ачу паркында оештырылган Сабантуйда катнашып, Сочи татарларының тормыш-көнкүрешен, хәл-әхвәлләрен һәм моң-зарларын белеп кайтты.

Җир йөзендә бәйрәмнәрнең иң күркәме – Сабантуй бәйрәме. Көрәш дәрте, ярыш дәрманы, аллы-гөлле бизәкләргә күмелгән Бөтенроссия XXII Федераль Сабан туе быел Ульяновскида булды. Бәйрәмдә 50 төбәктән артык 500гә якын кунак чакырулы иде. «Татар-информ» хәбәрчесе Сабантуйда булып кайтты.

Сөембикә ханбикәгә беренче һәйкәл Рязань өлкәсе Касыйм шәһәрендә куелды. Тантаналы чараны «Интертат» хәбәрчесе күзәтте. Игътибарыгызга мәйданда әйтелгән рәсми һәм рәсми булмаган фикерләрне җиткерәбез.

Күптән түгел Самара өлкәсенең Камышлы авылында Алтын Урда шагыйре Сәйф (Сәиф) Сараиның 700 еллыгы уңаеннан төбәкара конференция узды. Кем ул Сәйф Сараи, бүгенге укучыга аның нинди әсәрләре мәгълүм? Алтын Урда дәүләтендә халык ничек яшәгән? Әлеге сорауларга җавапларны фәнни конференциядә катнашкан «Интертат» хәбәрчесе белеп кайтты.

Казан мәктәпләрендә дүрт ай дәвамында барган «Хәрәкәттә - бәрәкәт» һәм «Сөйлә» проектларына йомгак ясалды. Укучыларга профессиональ артистлар белән эшләү нинди нәтиҗә биргән? Ни өчен Татарстан Дәүләт Советы депутаты Камил Ногаев татар телен оныта язган? «Интертат» йомгаклау чарасыннан репортаж тәкъдим итә.

Тукай иҗаты хәзер ни дәрәҗәдә өйрәнелә? Шагыйребезнең иҗатын өйрәнүче яшь галимнәр бармы? Тукай премиясенең дәрәҗәсе турында сүз барганда шагыйрьнең үзен өйрәнүгә кагылышлы мәсьәләләрне ачыкларга булдык.

Омск өлкәсе Тевриз районы авыллары мәктәпләрендә дә татар теле укытыла. Укучылары олимпиадаларда җиңү яулыйлар, төрле конкурсларда катнашалар. Яңа ФГОС шартларында туган тел - татар теле укытылышы торышы үзгәрәчәкме, татар теле дәресләре сакланырмы? Болар хакында «Интертат» язмасында.

Татар халкының бөек шагыйре Габдулла Тукайның тууына быел 136 ел була. 27 яшь гомер генә яшәп калса да, әдипнең татар тарихы, татар әдәбиятында калдырган өлеше бәяләп бетергесез. Тукайның сакланып калган шәхси әйберләре күпме? Шагыйрьнең мемориаль әйберләренә күзәтүне Габдулла Тукай әдәби музееның өлкән фәнни хезмәткәре Ләйсән Медведева ясады.

21 апрель көнне Татарстанның Халыклар дуслыгы йортында «Сабантуй» журналының «Россия буенча милли сәяхәт» китабы тәкъдим ителде.

YouTube блогер Фагыйлә Шакированың каналына язылучылар саны 50 меңгә җиткән. Ул дөньяның төрле почмакларында яшәүче татарларны үз каналына туплаган. 18 апрель көнне Фагыйлә апаның туган көне дә булды. Барлык йолдызлар да туры килеп, шундый бүләк килеп чыккан.

Узган җомгада Татарстаннан читтә чыга торган татар басмалары өчен онлайн форматта укулар башланды. Укуларны «Татмедиа» акционерлык җәмгыяте оештырды. Беренче очрашуда дүрт төбәктә чыга торган басмаларга күзәтү ясалды.

Түбән Новгород өлкәсенең «Туган як» газетасы редакциясе «ТАТМЕДИА»да кунакта булды.

«Татар-информ»ның татар редакциясе җәлилчеләр хакында яңа мәгълүматларны җиткерү, аларның батырлыгын мәңгеләштерү максатыннан #җәлилчеләрҗире дип аталган махсус проект башлый. Анда без җәлилчеләрнең кече ватаннары хакында сөйләячәкбез. Безнең беренче каһарманыбыз - чыгышы белән Марий Эл республикасының Бәрәңге районыннан булган Гайнан Курмашев.

ТР Президенты каршындагы татар телен саклау һәм үстерү мәсьәләләре комиссиясе узган елда башкарылган эшләрне барлап чыкты. «Ашаган белми, тураган белә», — Дәүләт Советы депутаты Илшат Әминов нәтиҗәне шулай ясады.

Габдулла Тукай — татар халкының бөек шагыйре. Бөек шагыйрьнең биографиясе дә, иҗаты да «чәйнәлгән», ике гасыр дәвамында күптомлы китаплар басылган, инде өйрәнерлек әйбере дә калмагандыр дип уйлавым хата булган. Габдулла Тукай әдәби музей мөдире Гүзәл Төхвәтова өйрәнелмәгән мәсьәләләр турында сөйләде.

Бөтендөнья татар конгрессының 30 еллыгына багышлап, июль ахыры-август башында сигезенче съезд узачак. 1500 делегат көтелә, шуларның 226 сы — чит илләрдән. Санкция шартларында кайбер милләттәшләребезнең кайта алулары икеле булуына кемнәр борчыла, кемнәр битараф — монысы Милли шура утырышында ачыкланды.

«Тәртип» радиосында галим Искәндәр Гыйләҗев «Татар теленең иң явыз дошманы — авылдан күченгән татар абзые яки татар апасы» дигән фикер әйтте, аннары «ләкин һәрберсе түгел», дип йомшартты. Шулай булса да, бу — афоризмга әйләнерлек сүзләр. «Интертат» халык белән бергә татар теленең башка явыз дошманнарын барлый.

Казан федераль университетының Габдулла Тукай исемендәге Милли мәдәният һәм мәгариф югары мәктәбе берничә ел буе татар журналистлары әзерли. Студентларның күбесе бюджет урыннарында укый. «Интертат» хәбәрчесе беренче курста укучыларның практик зачетын күзәтте.

XX йөз башында бөтендөнья хәлләре турында язган татар матбугаты бүген ни өчен «тарайган»? Дөньякүләм дәрәҗәдә чыгыш ясарлык галимнәребез бармы һәм татар милләтен вакланды дип әйтеп буламы? «Интертат» татар җәмәгатьчелеге белән сөйләшеп әлеге һәм башка сорауларга җавап табарга тырышты.

Катнаш никахлар турында күп язалар. Татар егетенә чыгып, анда-санда татарча өйрәнгән берәр рус кызы турында ишетсәк, шаккатабыз. Юкса, башкача булырга тиеш тә түгел…

Көзен Самара өлкәсе Камышлы районына сәфәр кылган идек. Монда кадәр барып җиткәч, безгә «Әлифба» авторларының берсе Сәләй Вагыйзовның туган авылын, нигезе урынында төзелгән музеен да күрсәттеләр. Музей җитәкчесе Нурания Абзалова Сәләй Вагыйзовның ятимлектә үткән тормышы турында күз яшьләрсез сөйли алмады…

Омск өлкәсенең Каракүл авылындагы янгында Үләнкүл авыл җирлеге башлыгы Ләйлә Мөхәммәтшинаның гаепләнүе татар җәмәгатьчелегендә ризасызлык тудырды. «Интертат» Каракүлдәге хәлләр белән таныш кешеләрнең фикерен өйрәнде.

Кичә татар телендә чыга торган массакүләм матбугат чаралары вәкилләре Татарстан Республикасы Президенты Аппараты җитәкчесе Әсгать Сәфәров белән очрашты. Татар матбугатында булган проблемалар күтәрелде.

Татарстан Премьер-министры урынбасары Васил Шәйхразиев 2019 елда муниципаль берәмлекләр сайтларында яңалыкларның татарчага тәрҗемә ителеше 74 процент дәрәҗәдә генә булуын әйткән иде. «Татар-информ» хәбәрчесе бу чыгыштан соң ике елдан соң район сайтларында үзгәрешләрнең булу-булмавын тикшереп, анализ ясап чыкты.

Төркиянең хакимияттәге партия җитәкчесе кулыннан мактаулы бүләк алган һәм президент Рәҗәп Тайип Эрдоган тарафыннан тәбрик ителгән беренче татар Ильяс Камалов белән әңгәмә.

Мәүлә Колый Казан ханлыгы алынганнан соң туган беренче шагыйрь буларак телгә алына. Шагыйрь чыннан да Чыты авылында туганмы? Питрәч районында данлыклы якташ-шагыйрьнең исемен киләсе елда күтәреп чыгу турында «Питрәч районы һәм Мишә елгасы буйлары: үткәннән — бүгенге көнгә кадәр» конференциясендә фикер алыштылар.

Башкортстан татарларын башкорт дип яздыру очраклары турында сүз чыккач, каршы як «алар чыннан да башкорт булган, архивлар шуны күрсәтә...» ди башлый. Әмма архивлар чынлыкта Уфа төбәгендә татарлар яшәвен күрсәтә. Сәясәтчеләр «башкорт» дип күрсәтергә теләгән татар шагыйре Ярлы Кәрим белән булган хәл дә шуны күрсәтә.

Башкортстанда җанисәп татар җәмәгатьчелегендә ризасызлык уятты. Күрше республикада, башкортларның санын арттырырга теләп, татарларны башкорт дип язу очраклары булды, ди күпсанлы тарихчылар, сәясәтчеләр. Җанисәп тәмам, рәсми статистика Башкортстанда татарлар санын күпме бирер? «Интертат» фаразларны барлый.

Мәскәү Татар милли-мәдәни автономиясе җитәкчесе Фәрит Фарисов Мәскәүдә үткән җанисәп саннарының дөрес булмавы, Мәскәү һәм Мәскәү өлкәсендә 150 мең түгел, ә миллион татар яшәвен, Татарстанда «Президент» атамасын саклап калу яклы булуын һәм Рөстәм Ямалиев белән мөнәсәбәтләре турында сөйләде.