Казах халкының тыныч митинглар белән башлаган протестларын Казахстан хакимияте (хәтта казах халкы үзе дә) зурга китәр дип уйламагандыр. «Интертат» Казахстанда яшәүчеләр белән сөйләште.

Казахстандагы вазгыятькә экспертлардан кайбер фикерләр.

Көн кадагындагы төп вакыйгаларның берсе - газ ягулыгы бәясенең ике тапкыр артуы нәтиҗәсендә, Казахстандагы митинглар. 2 гыйнварда Жанаозен шәһәрендә башланган протестлар бөтен илдә сәяси протестларга әйләнде. "Интертат" Казахстандагы баш күтәрүләр хакында җәмәгатьчелек фикерен туплады.

Карт кеше инде мин. Мәчет карты диләрме?..

Тарих фәннәре докторы, этнограф Дамир Исхаков 3 гынварда 70 яшен тутыра. Без, журналистлар, аңа кайчан шалтыратсак та, ул һәр сорауга саллы итеп җавап бирә, белеме белән уртаклаша. Аннан алган интервьюны язу да җан рәхәте. Бер сүзен төзәтәсе юк, буш сүз сөйләми, ә фикер тирәнлегенә диктофонны тыңлаган саен шаккатасың.

Татарстан Президенты журналистларны ел нәтиҗәләренә багышланган матбугат конференциясенә җыйды. Рөстәм Миңнехановның «Президент» атамасы бетерелүенә карашы, яшьләрне авылларда калдыру юллары, торак бәяләренең арту сәбәбе турында фикерләрен һәм башка яңалыкларны «Татар-информ» хәбәрчесе тыңлап кайтты.

Тарих фәннәре докторы, этнограф Дамир Исхаков Башкортстанның төньяк-көнбатышында яшәүче татарлар турындагы фикерләре белән уртаклашты.

1991 елның 26 декабре тарихка Советлар Союзының рәсми рәвештә таркалган көне буларак кереп калды. Бер көн алда Михаил Горбачев СССР Президенты вазифасыннан баш тартырга мәҗбүр булды. Нәкъ утыз ел элек булган тарихи вакыйгалар халык күңеленә ничек сеңеп калган? «Интертат» төрле кешеләрнең уй-фикерләре белән таныштыра.

12 декабрь — Россия Федерациясе Конституциясе кабул ителгән көн. Шул уңайдан Конституция һәм төп документның гарантияләре турында татар җәмәгатьчелеге белән сөйләштек.

Мин - 26 яшемне тутырган ялгыз кыз. Көннәремнең берсендә очраклы рәвештә Наил белән таныштым. Ярату һәм яратылу, сөйгән кешемнән сабый алып кайту турындагы хыялларым менә, ниһаять, чынга ашар, дип куандым.

Академик Валерий Тишков Башкортстан татарларын башкортлаштыру сәясәтен алып баручы ачыктан-ачык тәнкыйтьләп язды. Моңа кадәр татарларга «зур мәхәббәте» белән танылмаган, татарларны төрле төркемнәргә бүлү яклы булган сәясәтче «этномародерларны» «красавчики» дип атап язып чыкты. «Интертат» белгечләрнең фикерен белеште.

Киров өлкәсендә халык саны буенча икенче урында татарлар (36,5 мең кеше) тора, 1989 елга кадәр татар халкының саны арта барып, 45 меңнән артык булган. Шушы елдан соң кимүгә таба киткән. Татарлар Киров өлкәсеннән нигә күченә? «Дуслык» газетасы баш мөхәррире Гөлнара Габдрахманова өлкәдәге вазгыять турында сөйләде.

Башкортстанның Чакмагыш районы егете, Мифтахетдин Акмулла исемендәге БДПУ көллиятенең 3 курсы студенты, Чакмагыш үзәк китапханәсендә эшләгән Юлай Низаев җанисәп уңаеннан фикерләре белән уртаклаша.

Кичә Россия Федерациясе Дәүләт Думасы төбәк башлыкларын «Президент» дип атауга каршы законны беренче укылышта кабул итте. 317 депутат бу законны яклаган, 66 сы каршы чыккан, 12се тавыш бирүдә катнашмыйча, битараф булуын күрсәткән. «Интертат» «Президент» атамасының ни өчен әһәмиятле булуы турында фикерләрне белеште.

Башкортстанның Бүздәк районы Аблай авылында яшәүче Фәһит Фазылов җанисәптә татарларны башкорт дип яздыруда аңлашылмаучанлыкларны хәл итү юлларын сөйләде.

«Интертат» Илеш районында кем яши дигән сораштыру уздырган иде. Мәскәү татарлары Штабы җитәкчесе Рөстәм Ямалиев шушы роликка бәйле фикерләре белән уртаклашты.

Пермь өлкәсе Барда районыннан татар шагыйре Идият Әширов туган ягында бер кешенең дә башкортча сөйләшмәве, җанисәп вакытында Башкортстаннан агитация ясап йөрүчеләр турында сөйләде.

Башкортстан һәм Татарстанның халык артисты Фән Вәлиәхмәтов сүзләренчә, Башкортстанда татар булып калу җиңел түгел, чөнки җанисәптә татарларны башкорт дип көчләп яздыралар.

Татарлар һәм башкортлар вәзгыятенә битараф булмаганнар өчен 1989 елгы Бөтенсоюз халык санын алу бәхәс тудыручы вакыйга булып кала бирә.

Татарстанның халык артисты Әзһәр Шакиров татарларны башкорт итеп яздыру, милләтнең язмышы, инкыйраз турында фикерләрен җиткерде.

Соңгы арада Россиядә коронавирустан үлүчеләр саны рекорд куя. Даими рәвештә хастаханәләрнең тулы булуы, ковид белән авыручылар саны арту турында хәбәрләр килә. «Снег» басмасы коронавируска кагылышлы вазгыять турында актуаль мәгълүмат туплаган. Яңа дулкынның алдагыларыннан нигә «явызрак» булуын ачыкланды.

Бүген Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов Дәүләт Советына еллык Юллама белән мөрәҗәгать итте. Татар җәмәгатьчелеге Президент Юлламасын ничек бәяли? «Интертат» Юлламага турында җыелган фикерләрне тәкъдим итә.

Бүген Казанда С.Сәйдәшев исемендәге Зур Концерт залында Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов Татарстан Республикасы Дәүләт Советына еллык юллама белән чыгыш ясады.

Шушы көннәрдә генә Дәүләт Думасына Татарстан Республикасы Президенты атамасын бетерү турында закон проекты кертелгән. 2010 елда башланган шундый хәрәкәттән соң бу атама Татарстанда гына калган иде. Бүген «Президент» сүзен саклап калып булырмы? Бу хакта татар җәмәгатьчелеге, сәясәтчеләр фикерен тупладык.

Алматы өлкә татар һәм башкорт җәмгыяте рәисе Гриф Хәйруллин Милләт Җыенында татар халкына мөрәҗәгать белән чыкты.

17-19 сентябрьдә Дәүләт Думасына сайлау узды. Әлеге сайлаудан соң Россиядә сәясәт үзгәреш кичерерме? Моңа кадәр билгеле булмаган «Новые люди» партиясенең уңыш сере нәрсәдә? «Интертат» сәясәт белгечләре белән сөйләшеп, әлеге сорауларга җавап табарга тырышты.

Күренекле галим, тарихчы Дамир Исхаков белән сайлаулар, җанисәп һәм милли мәктәпләр турында сөйләштек.

Татарстанда өч көн дәвамында, 17, 18, 19 сентябрьдә, Россия Дәүләт Думасына сайлаулар дәвам итте.

Татарстан, гадәттәгечә, Дәүләт Думасында зур вәкиллеккә ия, закон чыгару эшчәнлегендә, федераль проектларны һәм программаларны гамәлгә ашыруда актив катнаша, диелә Рөстәм Миңнеханов мөрәҗәгатендә.

Шәһәр һәм авыл территорияләрен ничек үстерергә, хезмәт кешеләренә ничек ярдәм итәргә һәм моның өчен «БЕРДӘМ РОССИЯ» партиясе үзенең Халык программасында нәрсәләр тәкьдим итә — бу хакта депутатлыкка кандидат белән әңгәмәдә.