Көзге урманга килдем. Аһ, мондагы ямь! Аяк астында сары яфраклар кыштырдый. Янәшәдә башлары күккә ашкан наратларның исе-е-е.

Ватсапта Саба терлекчесенең күңелле генә җыры таралды. Мөлаем гына ханым шаян җыр башкара. Җырлаучы — Фәнүзә Миңнебаева Саба районының «Урта Саба» хуҗалыгы терлекчесе.

Казаннан такси белән Сабага кайтып барыш. Шау чәчәкле матур яулыгын япкан әби дә бар янымда.

Хайваннар, кош-кортлар, җәнлекләр — безнең тирәлектә яшәүче дусларыбыз гына түгел, кайчак коткаручылар да.

Нинди генә язмышлы, күңеле тулы сагыш-хәсрәт җыелган кешеләр юк арабызда. Ул хатын-кыз белән Казанга таксида барганда таныштык.

Кунакка кайткач, төнлә күзгә йокы керми. Бүген дә кояш чыкканны көтеп, уйларга бирелеп ятып кына тордым. Тәрәзәдән кергән кояш нурлары яктысында түшәм такталарын да, зал яктагы гөл чүлмәкләрен дә санадым. Анысы балачактан калган гадәт.

Нинди генә язмышлы кешеләр юк арабызда! Байлар Сабасында яшәүче Фәһимә апа Мостафина сөйләгәннәрне тыңлаганда, сабырлыгына сокланып утырдым. Гомер буе типографиядә хәреф җыючы булып эшләгән ул. Сугыш чоры баласы ятимлекне үз йөрәге аша үткәргән.

«Син кем, нәрсәгә дип ияреп кайттың Идрискә, аның хатыны, балалары бар бит», — дип каршылады аны чит-ят авылда иң беренче очраган Гыйльминур апа. Ул аның исемен дә, кайсы урамда торганын да белмәде башта. Соңыннан, авылдан киткәндә тагын бер кат очрашканда гына белде исемен.

Орлыклар сатыла торган кибеткә һич кертәсе юк Фәнзияне.

Мамадыш районы Хәсәнша авылында яшәүче Булат Илдаров агачтан сыннар, урындык, өстәлләр ясый, тал чыбыгыннан кәрзин, бишек, кәнәфиләр үрә.

Казандагы зур сәүдә үзәгенә тик торганнан, эче пошканнан гына чыкты Айгөл.

Буйдак Рөстәмнең бер үзенә дүрт хатыны бар хәзер. Борынына чиертте Шамилнең. Эшкә килер хәл юк, хатын-кыз белән сөйләшә дә белмисең, дип көн саен җанына тия.

«Син ашыктырма, артыңнан кабатлап өлгерә алмыйм. «Нәс»не өйрәнү дә җиткән, син әйткәнчә гел укып сыпырам, барыбер файдасы юк, — дип орышып алды хатын дустын. — Балалар чит илгә алып барыр да, операция ясагач бер дигән итеп күрә башлар әле күзләрем, икәү кара-каршы утырып чәй эчәрбез».

Киров ягыннан Казанга бара торган электр поездына Шәмәрдән тукталышында утырдым. Ул яктан килүче электричкалар иртәнге якта гел тулып килә. Утырырга урын да бик калмый. Халык барасы җире булса иртәдән юлга чыга шул. Кукмара ягыннан, Шәмәрдәннең үзеннән Казанга йөреп эшләүчеләр дә бардыр инде.

Байлар Сабасында яшәүче Булат Кәримов машина йөртүчеләрнең генә түгел, хуҗабикәләрнең дә эшен җиңеләйткән. Машиналар юа, келәм, мендәрләр чистарта ул. Үзенә эш булдырган кеше хакында - «Интертат».

Кайнана-килен мәсьәләсе күп гаиләгә кагыла. Килен белән матур яшәгән кайнаналар да бар. Ә менә Рәйхана сөйләгәннәрне тыңлагач, явызлык элек тә булган икән, дип уйладым.

Чит илгә юллама тотып кайтып кергән Ниязны өйдә тынлык каршы алды. Ә өстәлдәге кәгазь кисәгендә хат...

Гаилә, тормыш таркалуда, ир белән хатын арасында мәхәббәт сүрелүдә, әлбәттә, ике якның да гаебе була. Шулай да, күпчелек очракта ирләрне гаеплиләр, хатыннарны кызганалар. Тормышында төрле хәлләр булган Искәндәр абзый шушы хәл белән килешмичә, шелтә белдереп мөрәҗәгать итте.

Кеше язмышларын тыңлап, укып ниндидер гыйбрәт аласың. Җай гына, парлап яшәүчеләр әкият, дип уйлый. Кыенлыклар кичергәннәр шуларны укып үзләренең тормышына шөкер итә. Кемнәрдер гаепли, кемнәрдер хәлеңә керә. Тормыш шулдыр инде ул. Кеме генә юк бит дөньяның. Илүсәнең сөйләгәннәрен дә сезгә тәкъдим итәргә уйладым.