Хөрмәтле укучыны Эндаурова Бём иҗаты белән таныштырасым килә. Үз чорында бар галәмгә диярлек исеме яңгыраган гүзәл зат була ул, аның татар нәселеннән булуы миндә дә кызыксыну уятты.

Булган хәл.

Яше сиксәнгә якынлашса да, куркып тормаган очраклы танышым. Җир читеннән туганнарын күрергә кайтып төшкән апабыз…

Картаеп беткән эткәй элеккеге хуҗасын аяусыз үлемнән коткарып кала аламы? Ала икән шул.

Көннәрнең берендә, сүз иярә сүз чыгып, таныш ханым белән яхшылык, игелек кебек асыл төшенчәләр даирәсенә кереп киттек. Баксаң, хәтер сандыгында шактый җыелган ул темага бәйле күркәм-матур истәлекләр.

Белә икән шул. Тик аны ишетү өчен байтак тормыш тәҗрибәсе, эчке тоемлау-сиземләү кебек сыйфатлар кирәктер, ихтимал.

Булган хәл.

Һай, бигрәкләр дә матур, сөйкемле бу каз бәбкәләре! Карап туймаслык үзләренә. Шуңадыр, ана каз да бәбкәчләреннән назлы карашын алалмый.

Яңа танышым һөнәре буенча укытучы булып чыкты.

Һәм дә, әйтергә кирәк, бер үк кеше исеменә! Әлеге искитмәле вакыйга хакында шәһәрдәш ханым белән әңгәмә барышында ишетергә туры килде миңа. Кеше ышанмаслык хәл, билләһи…

Шул рәвешле дәшәсем килде урта яшьләрдәге ир-атка. Тик… дәшмәдем. Бакыйлыкка күчкәннәрне кире кайтарып булмый чөнки. Гәрчә җаның-тәнең белән теләсәң дә…

Аллаһы Тәгалә адәм балаларын ярдәменнән ташламый. Бу хакыйкатькә күпләр үз тормыш тәҗрибәләреннән чыгып инанадыр…

Туганымның якты истәлегенә.

Килен-кайнана мөнәсәбәте кемнедер читләтеп үтә, бәгъзеләрнең җанына тия, авыр ярасына гомер буе «тоз сибә». Һәркайсының — фәкать үз сәбәбе.

Булган хәл.

Булган хәл.

Очраклы рәвештә кулга килеп эләккән хикәя ирексездән тетрәндерде, тәэсирләндерде.

Авылдан Мансур турында баш җитмәслек хәбәр алгач, Кәримә тиз арада туган якларына җыенды.

«Зәңгәр күлмәгеңне киясең дә…» Нигәдер шушы җырны көйли дә куя әнисе. Икесе өйдә калган чакта гына. Башкалар алдында җырламый.

Хуҗабикәгә ияреп, шул рәвешле кабатлыйм. Бу юлы инде түземлек җебем тәмам өзелә, җавапсыз кайтыр юлга чыгасым һич килми ич. «Ә Нияз? Гафу итегез, читен булса, җавап бирмәгез… Тик шулай да, кайда ул хәзер? Сез…» «Сез бергәме, дип сорыйсың килә, шулай бит?»

Авылга кайтып җиткәнче, баштан нинди генә галәмәтләр узмады, анысы аерым тарих. Иң мөһиме — исән-имин әбекәем йортының бусагасын атлап кердек. Башта сабыемны кочаклап, күңел бушанганчы рәхәтләнеп еладым.

Авылда ял итүенең икенче атнасында көтелмәгән хәл булды.

Туган ягына кайтмаска карар итә ул. Анда кайтып, ни бар? Ирсез, ике балалы хатын кемгә хаҗәт.

Әтисен хәтерләми ул. Аңа бер яшь тулар-тулмастан аерылышкан ата-анасы. Инде үсмерлек чорына кереп барса да, үзенә гомер биргән кешесен бик тә күрәсе килә аның…