Узган гасырның 90нчы елларыннан башлап 2010 елларга кадәр Башкортстанның дәүләт телевидениесендә татар телендә «Рәйхан» тапшыруы барды.

Күренекле шәхесләрнең, әдипләрнең истәлеген мәңгеләштерү максатыннан, хәтер-хатирә китаплары нәшер итү бер традициягә әйләнеп китте. Күптән түгел генә филология галиме һәм язучы-фронтовик Суфиян Поварисовка багышланган басма да дөнья күрде. Бу җәһәттән язмасы әлеге китапка кергән журналистыбыз Юлай Низаевның басмага күзәтүен тәкъдим итәбез.

Була бит ул туган якта, туган җирдә данлы, изге хезмәтләре белән шөһрәтле шәхесләр. Шундый олпат затларның берсе булган, Башкортстанның Чакмагыш районының мөхтәрәм кешесе, «Почет билгесе» ордены иясе Дамир Хәмидуллин белән әңгәмә кору, аның игелекле эшләре белән якыннан танышу насыйп булды.

Һәр шәһәрнең йөзен, аның сулышын билгеләүче талантлы шәхесләр була. Уфа шәһәрендә гомер итүче танылган рәссам, 20 ел буена «Таң» рәссамнарның халык һәм «Рәйхан» татар клублары, БР татар хатын-кызларының «Сәхипҗамал» иҗтимагый оешмасы әгъзасы Рива Галләмова да нәкъ шундый ихтирамлы зат.

Себер якларына булган командировкабыздан кайтып килгән чакта, Екатеринбург шәһәрендә яшәүче милләттәшебез Әлфирә Мамлиева белән очраштык.

Татарстан өчен гадәти булмаган бәйрәмне тамаша кылып кайту насыйп булды. Ул да булса Ютазыда гөрләгән «Кымыз бәйрәме» Төбәкара фестивале. Ул 2нче ел рәттән Ютазы районының Әбсәләм авылында үтте.

«Россия – Ислам дөньясы:«KazanForum» Халыкара икътисад форумы кысаларында үткән «Russia Halal Expo- 2024» күргәзмәсе белән танышучылар арасында бихисап таныш-белешләр, чит өлкәләрдә яшәүче татарлар белән аралаштым. Милләттәшләребезнең игътибарга лаек фикерләрен «Интертат» укучыларына да тәкъдим итәргә булдым.

Нәсел җепләре Апас районына барып тоташкан, бүгенге көндә Башкортстанның Уфа районының Шамонино авылында яшәүче уңган бакчачы Ризида Мөхәммәтҗанова белән «Интертат» журналисты әңгәмә корды.

«Казан утлары» журналы редакциясе китапханәсендә чыккан «Мәхәббәттән татлы җимеш» дип исемләнгән китап авторы, Уфа шәһәрендә яшәп иҗат итүче Дилә Мөхәррәм-Хәйретдинова үзенең мисалында Башкортстанда татар кешесенең милли җанлы булып калуы һәм язмышында роль уйнаган хәлиткеч вакыйгалар турында фикерләре белән уртаклашты.

Башкортстан татарларын башкорт дип яздыру очраклары турында сүз чыккач, каршы як «алар чыннан да башкорт булган, архивлар шуны күрсәтә...» ди башлый. Әмма архивлар чынлыкта Уфа төбәгендә татарлар яшәвен күрсәтә. Сәясәтчеләр «башкорт» дип күрсәтергә теләгән татар шагыйре Ярлы Кәрим белән булган хәл дә шуны күрсәтә.

Башкортстанда яшәүче татар язучысы Хисаметдин Исмәгыйлев «Татар-информ» агентлыгы редакциясенә Башкортстандагы татар авыллары, Татарстан хөкүмәтенә башкортлардан үрнәк алырга кирәклеге, «төньяк-көнбатыш диалекты» һәм башкортлаштыру сәбәпләре турында сөйләде.

«Казан утлары» журналы Башкортстанда яшәүче татар язучысы Хисаметдин Исмәгыйлевнең «Никах» дип исемләнгән китабын чыгара. «Татар-информ» хәбәрчесе язучы белән Әфган сугышына багышланган әсәре, башкортлаштыру сәясәте һәм татар халкының көндәшлеге турында сөйләште.

Башкортстан белән Татарстан чигендә яшәүче татарлар башкорт теленең диалектында сөйләшә дигән фикерләр калкып чыкты. Чынлыкта алар нинди телдә сөйләшә? Татар башкортка әверелә аламы? Бу мәсьәләгә Г.Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институты директоры урынбасары, лингвист Олег Хисамов ачыклык кертте.

Башкортстан буйлап сәяхәтебезне дәвам итәбез. Сезне Бүләк авылында яшәүче Зилә Сәүбәнова һәм Шамил Миңнәхмәтов гаиләсе белән таныштырабыз. Газы, суы кермәгән, кибете һәм почтасы булмаган авылда «Интертат» журналисты Зилә Мөбәрәкшина һәм татар блогеры Фәгыйлә Шакирова булып кайтты.

Башкортстан Республикасының Илеш районы Югары Яркәй авылына сәяхәт кылып кайттык. Башкортстанда татарлар күпме? Документта татарларны «башкорт» дип язу һәм башка буталчыклар ни өчен килеп чыккан? Бу сорауларны илешлеләрдән сораштык.