Соңгы елларда авыл тарихларына зур әһәмият бирелә башлады. Һәвәскәр авторлар үзләре яшәгән җирлекнең үткәнен тасвирлап, кызыклы гына басмалар тәкъдим итеп тора. Гадәттә, бу авылның зыялы кешеләре: укытучы, мәдәният хезмәткәре, элеккеге җитәкче, дин әһеле яки китапханәче булырга мөмкин. Авыл тарихы турында китап язучыларга нинди киңәшләр бирергә була? "Татар-информ" шул хакта белеште.

“Якын күршебез вакытсыз дөнья куйды. Ул христиан дине тарафдары иде, әмма әбиебез аның рухына дога кыла. Мөселман кешесенең башка дин әһеле рухына кылган догасы кабул буламы икән?” дип сорый Казаннан Рәсимә Каюмова.

Быел Г.Тукай исемендәге дәүләт бүләге гамәлгә куелуга 60 ел тула. Һәр яз саен татар җәмәгатьчелеген кузгатып, сәнгатькәрләрне ымсындырып ала торган Тукай бүләгенә быел өч язучы, өч рәссам, бер театр коллективы, бер акционерлык җәмгыяте һәм танылган диктор-коллекционер дәгъва кыла.

Татар исемнәре нинди булырга тиеш? Бабасының исемен оныкка кушарга ярыймы? Элегрәк “исем” сүзе урынына татарда нинди сүз кулланылган? Сүгенү сүзләрен фән дәрәҗәсендә өйрәнергә кирәкме? Гомәр Саттаров "Татар-информ"га интервьюсында шулай хакында сөйләде.

Күптән түгел “Мәгариф-вакыт” нәшриятында Рәмис Аймәт тәрҗемәсендә күренекле төрек шагыйре Орхан Вәлинең “Сезнең өчен” дип исемләнгән китабы дөнья күрде. Әлеге җыентык - гаҗәеп үзенчәлекле төрек шагыйренең татар галәменә тәүге аваз салуы.

Татар шагыйре, герой Муса Җәлилгә бәләкәй чагында нинди кушамат тагылган? Ялтада ял иткәндә 80 км җәяү кем янына барган ул? Сугышка китәр алдыннан билбавын кемгә биреп калдырган?

Муса Җәлил музей-фатирындагы иң кадерле экспонат - герой-шагыйрь үз куллары белән төзегән мемориаль альбом. Әлеге тарихи ядкарь белән музей кунаклары таныша алмый иде. Тиздән альбомны теләгән һәр кеше карый алачак. 1922-1941 еллардагы фотолар җыентыгының электрон варианты да әзерләнә. Интертат укучылары альбом белән хәзер үк таныша ала. Музей хезмәткәрләре “Татар-информ” өчен махсус әлеге альбом белән таныштыру оештырды.

Аның бер кушаматы - “Шәм”, берсе – “Рәхмәт, рәхмәт!” Икесе дә каләмдәшләре тарафыннан яратып, гүзәл сыйфатларын бары бер сүз ярдәмендә тасвирлау өчен бирелгән булса кирәк. Шаһинур Мостафин – күренекле эзтабар язучы. Ватанпәрвәрлек темасына аеруча мул һәм нәтиҗәле иҗат иткән әдибебез ул.

Мөселман дусларым арасында “Үле диңгез тозын кулланырга ярамый,” - дигән сүзләрне ишеткәнем бар. Ни өчен кулланырга ярамый икән? Сәбәбе нәрсәдә?

Казанның Аракчино бистәсендә, Идел елгасы фонында сары-кызыл-яшел төстәге гөмбәзләре белән ялтырап торган комплекс һәркемнең игьтибарын җәлеп итә. Фәлсәфәче-архитектор Илдар Ханов үзе исән чагында ук "Дөнья диннәре гыйбадәтханәсе" - "Диннәр әхрамы"на карата халыкта төрле фикерләр йөрде. Берәүләр сокланды, икенчеләре диннәрне бер түбә астына җыярга ярамый, диде.

Абдулла Дубин иң чибәр татар дикторы Иркә Сакаева белән нинди мөнәсәбәттә булган? Ни өчен иҗатының чәчәк аткан чорында яраткан эшеннән китәргә мәҗбүр иткәннәр? Татарстан радиосында эшләүче Дубинга диктор Юрий Левитан нинди фатиха биргән? Болар хакында Абдулла Дубин "Татар-информ" агентлыгына интервьюда сөйләде.

Мөселман кешесе хатынын аерганда, кесә телефоны аша гына талак кыла аламы? Әллә б...нең йөзенә бәреп әйтергә кирәкме? – дип сорый Бөгелмәдән Айрат.

Тарих фәннәре кандидаты, язучы Нурулла Гариф матбугаттагы туры сүзле, үткен язмалары аша укучыга яхшы таныш. Кызыксыну даирәсе киң булган тарихчы-публицист халкыбыз башына төшкән репрессия дәверенә дә битараф кала алмаган. Күптән түгел генә аның Рәис Шаһи белән берлектә әзерләнгән “Каһәрләнгән еллар авазы” дип аталган яңа китабы дөнья күрде. Кайнар сүзле тарихчы белән үткәрелгән әңгәмәбез дә аз өйрәнелгән шушы темага нисбәтле.

Быел гыйнвар аенда Татарстанның халык артисты Рауза Хәйретдинова 90 яшьлеген билгеләп узачак. Татар сәхнәсе йолдызы булып озак еллар балкыган Рауза Хәйретдинова - сәхнәдә генә түгел, тормышта да бәхеттә яшәүче сирәк хатын-кызларыбызның берсе. Ире - Бөек Ватан сугышы ветераны, фәлсәфә фәннәре кандидаты Нуретдин абый Ганиев белән гомер итүләренә дә 65 ел булды.

Кыямәт көнендә дустың өчен җавап бирәсе булачак, дигән сүз ишеткән бар. Бу чыннан да шулаймы?

Автомобильләр сату буенча 5 елдан артык тәҗрибәсе булган Динар Гайнетдинов intertat.tatar электрон газетасы укучыларына файдалы киңәшләрен бирә.

Коръән - Аллаһы Тәгалә тарафыннан җибәрелгән иң соңгы Изге Китап. Коръәннең хәзерге татар телендәге тәфсире бер томда 2018 елда дөнья күрәчәк, дип фаразлана. Татарстан Диния нәзарәте Коръән тәфсирен Татарстан мөфтиенең беренче урынбасары Рөстәм хәзрәт Вәлиуллин белән оештырган әңгәмәдә әлеге изге эшнең барышы турында сөйләштек.

Татарстан Диния Нәзарәте 2017 елны Галимҗан Баруди елы дип игълан иткән иде. Совет чорында онытылып торган мәгърифәтче, дин галиме, педагог, җәмәгать һәм сәясәт эшлеклесе Г.Барудины татар халкының беренче милли лидеры дип тә атаучылар бар. Революциядән соң да дин эшлеклесе булудан туктамаган Баруди ике тапкыр Россия мөфтие итеп сайлана. Мөселманнар арасында олы абруй казанган татар улына карата, еллар узгач та, ихтирам кимеми.

“Соңгы араларда Казан урамнарында хәер сорашучылар артып китте. Эшемә бара торган юлым, метро аша уза. Җир астыннан чыкканда, берничә җирдә хәер сорашып утыручы, балалы апалар яныннан узганда, күңел сыкрап куя. Кесәмдә булган акчамны каршыларына салып китәм. Балалар җәл бит. Бауман урамына барып чыксаң, анда да мескеннәр җыелышкан була. Шуларга аз гына акча салмасам, көне буе күңел әрни. И, Аллам, 10 сум гына булса да ярдәм итәсем калган, дип көне буе уйлап йөрим. Барсын да “бәхетле” итеп булмаганны да аңлыйм. Тик, нишләптер, алар алдында кыенсынып куям. “Вөҗдан уйный” димме соң? Ихласлы, диянәтле мулла кешедән сорыйсым килә: садака ияләре кемнәр алар? Урамда хәер сорашучыларга сәдака бирү тиешме?”

“Җитәкче кеше үз кул астында эшләүчеләрне тигез күрмәсә, эш хакын билгеләгәндә гадел булмаса, ахирәттә аны нинди җәза көтә? Гаделсез җитәкченең ахирәттәге хөкеме нинди?” Гөлҗиһан Галләмованың соравына Казанның “Өметлеләр” мәчете имам-хатыйбы Алмаз хәзрәт Сафин җавап бирә.

Тинчурин театры актерлар династиясенең күплеге белән мактана алмаса да, данлыклы Мәхмүтовларны бөтен татар халкы белә. Россиянең атказанган, Татарстанның халык артисты Исламия Мәхмүтова һәм Татарстанның халык артисты Хәлил Мәхмүтовларның кызлары Ләйсән белән Лилия дә сәхнә йолдызлары.

Бүгенге икътисади кырыс шартларда җәмгыятьтә уңыш казана алырлык шәхес тәрбияләү җиңелләрдән түгел. Теләсә кем нарасыен чит илләрдә яки абруйлы үз мәктәпләребездә дә укыта алмый. Бу очракта өстәмә белем бирү үзәкләрен җентекләп сайларга туры килә торгандыр.

Бу сорауга төрле дин әһелләре төрлечә җавап бирә. Әүвәл заманнарның дин белгечләре, әлеге мәсьәлә уңаеннан, үз фикерләрен бәян итеп калдырган. Р.Фәхретдин, Ш.Мәрҗани, Г.Баязитов, Һ.Килдебәков хезмәтләрендә диндә музыкага уңай мөнәсәбәт чагылыш тапса да, гади халык арасында, нишләптер, музыкага мөнәсәбәт уңай булмаган. Кубыз уйнаган яшь кызларны башын баганага бәреп үтергән чаклар булганы да мәгълүм.

Дөньякүләм опера премьераларын күзәтсәң, аларда Россиянең алтын тавышлары катнашуын күрәбез. Шулар арасында милләттәшебез Альбина Шаһиморатованың да булуы аеруча зур горурлык хисләре уята. Ла-Скала (Италия), Ковент-Гарден (Англия), Метрополитен-опера (Америка), Вена (Австрия), Токио (Япония), Мюнхен (Германия) һ.б. дәрәҗәле опера сәхнәләрендә көчле алкышларга күмелгән сопрано тавышлы Альбина өчен Татарстан халкы гына түгел, Россия сәнгать сөючеләре куана.

Татарстан Диния нәзарәте Аллаһ сүзен халыкка фильм аша да җиткерерә тели. Бу турыда Татарстан мөселманнары Диния нәзарәтенең дәгъвәт бүлеге җитәкчесе, Апанай мәчете имам-хатыйбы, тарих фәннәре кандидаты Нияз хәзрәт Сабиров үз фикерләрен җиткерде. Мәүлид аеның фазыйләтләре, аны үткәрү тарихы һәм, гомумән, Татарстан мөселманнары Диния нәзарәтенең игелекле гамәлләре хакында да сөйләде.

Татарстан күп милләтле республика. Ике йөзгә якын милләт вәкиле Татарстанны үз туган иледәй якын күрә. Чувашиянең Порец районы Напольное авылында туган Наталья Сабитованың Казанга килеп төпләнгәненә өч кенә ел булса да, үзен ул татар гаиләсе кешесе итеп хис итә. Ире Шамил белән Полина исемле кыз үстерәләр. Рус, татар, эрзя теллләрен су урынына эчүче Наталья өйдәгеләргә дә төрле телләргә мәхәббәт уятырга өлгергән.

Казандагы Изге Ана Тихвин чиркәве рухание, богословие кандидаты, Татарстан Республикасының бөтен керәшен чиркәүләре благочинные, Изге Макарий ордены кавалеры, Татарстанның “Фидакарь хезмәт өчен” медале иясе, протоиерей Павел Павлов - республикада гына түгел, Россия киңлекләрендә дә шактый билгеле дин әһеле. Ул - Казанда татар телендә гыйбадәт кылына торган бердән-бер һәм бай тарихлы Тихвин чиркәвенең дин башлыгы. Керәшеннәр аны: “Безне берләштерүче, керәшеннәргә иман юлы күрсәтүчебез”, - дип югары бәяли.

Филология фәннәре докторы, профессор, академик Мирфатыйх Зәкиев белән эксклюзив әңгәмә тәкъдим итәбез.

12-13 ноябрь көннәрендә Италиянең “Ля Скала” опера театрында Дж.Россининың “Севилья чәчтарашы” спектакленең дөньякүләм премьерасы булды. Бу спектакльдә Татарстанның атказанган артисты, җырчы Рузил Гатин Граф Альмавива партиясен башкарды.

Г.Камал исемендәге татар дәүләт академия театры актеры, Татарстанның халык артисты, язучы Хәлим Җәләй татар сәхнәсендә төрледән-төрле образлар тудырган. Аның “Шәрә бүре”,“Турай батыр”, “Пәриле күл буенда”, “Кала юлы” дигән китаплары да укучылар күңелендә күптән инде урын тапты. “intertat.tatar” электрон газетасы уздырган әңгәмәдә Хәлим Җәләй сәхнә һәм ничек язучы булып китүе хакында бәян итә.