М.Сәлимҗанов исемендәге Актерлар йортында узган шимбәдә Россиянең атказанган сәнгать эшлеклесе, Татарстанның халык артисты, Г.Тукай исемендәге дәүләт премиясе лауреаты, композитор, опера җырчысы Сара Садыйкованың 111 еллыгына багышланган искә алу кичәсе үткәрелде. “Татар моңы сине сагына” дип исемләнгән җыр бәйрәмен композиторның кызы, заманында балет биючесе булган Әлфия Айдарская оештырды.

Татар бәгырендә мәңге сакланчак Галиябану, Мәйсәрә һ.б йөзләгән образлары белән тарихка кереп калган Рауза Хәйретдинова тиздән 90 яшьлеген бәйрәм итәчәк. Көр күңелле, җор сүзле, моңлы тавышлы, Россиянең атказанган,Татарстанның халык артисты гомер буе татар сәхнәсенә тугрылык саклады. 60 елга якын иҗат дәверендә йөздән артык төрле характердагы рольләр башкарды.

“Коръәнне тәрҗемә итәргә ярамый, балаларны гарәпчә өйрәтергә кирәк. Шул чакта гына алар изге китапны дөрес ите укый алачак, - дигән фикер ишеткәнем бар. Чыннанда Коръән китабын тәрҗемә иткәндә төгәлсезлекләр килеп чыкмыймы икән? Асыл мәгънәсе югалмыймы? Шул соравыма җавап эзли идем”, - дип яза Яшел Үзән районыннан Рөстәм Гыйльфанов.

К.Тинчурин исемендәге татар дәүләт драма һәм комедия театрында “Татарстан” радиосының 90 еллык юбилеена багышланган тантана булып узды. Бай тарихлы татар радиосының бәйрәме уңаеннан “Intertat.tatar” электрон газетасы күренекле шәхесләрнең истәлекләрен яздырып алды.

Дөнья тарихында иң зур вакыйгаларның берсе булган Бөек Октябрь революциясенә быел 100 ел тулды. Бер гасырлык юбилей уңаеннан Татарстан Фәннәр академиясенең Ш.Мәрҗани исемендәге Тарих институты “Человек в революции. Казанская губерния” дип исемләнгән ике томлы монография әзерләде.

Танылган журналист, Татарстанның атказанган мәдәният хезмәткәре Илдус Илдархановны ялкынлы каләм әһеле, оста оратор буларак күпләр хәтерли. Хәзерге вакытта аксакал журналист Тукай районы Иштирәк авылында яши.

“Казан сөйли! Сез “Татарстан” радиосын тыңлыйсыз. “Бу сүзләрне без көн саен ишетәбез. Әлеге күркәм мөрәҗәгатьне каймак кебек куе тавышлы, бәрхет кебек затлы тембр иясе, инде өч дистә ел диктор булып эшләүче Тәлгать Хаматшин җиткерә. Бәрхет тавыш иясе көндәлек тормышта нинди кеше ул? Әңгәмәбез шул хакта.

Текстолог, Татарстанның Г.Тукай исемендәге Дәүләт бүләге иясе, мөгаллим, каллиграф-хаттат, Татарстанның атказанган сәнгать эшлеклесе Нәҗип Нәккаш үзенчәлекле рәссам, гарәп язуы белгече буларак билгеле. Татар осталарының данын халыкара күргәзмәләрдә ул еш танытып тора.

Татарстанның халык артисты, виртуоз музыкант, татарның данлыклы баянчысы Рамил Курамшинга быел 70 яшь тулды. Гомерен татар сәнгатенә, татар моңына багышлаган шәхеснең бүген Г. Тукай исемендәге филармониясе бинасында юбилей концерты булачак.

Милли мәгарифтә шәригатьнең роле, җәдитчелек мәсьәләләре, яшәү рәвеше буларак ислам дине... Бу сораулар бүген дә актуаль. Узган гасырларда алар ничек хәл ителгән соң?

Татарда шундый әйтем бар: "Әлифне таяк дип белмәгән". Аны надан кешеләргә карата кулланалар. Татар сәхнәсендә “Әлиф” дип исемләнгән хореографик спектакль куелачак, дигән хәбәр таралгач, күпләребез аптырашта калды...

Халык күңеленә “Калфаклы сандугач” булып кереп калган Сара Садыйкованың мирасын барлау дәвам итә. Күптән түгел “Бибиcара моңнары” дип аталган җырлар китабы дөнья күрде. Анда данлыклы композитор, Г.Тукай премиясе лауреаты Сара Садыйкованың моңарчы нәшер ителмәгән 143 җыры урын алган.

Бөек Октябрь инкыйлабы елларында татар мәркәзе кичергән вакыйгалар сәхнәдә чагылдырылачак. Татар сәхнәсендә риваятьләр генә түгел, чын тарихны да күрсәтер вакыт җитте, ди К.Тинчурин театрының баш режиссеры, Россиянең атказанган артисты һәм Татарстанның атказанган сәнгать эшлеклесе Рәшид Заһидуллин.

Татарстан китап нәшриятында Татарстанның атказанган мәдәният хезмәткәре, журналистларның Х. Ямашев исемендәге премиясе лауреаты, озак еллар татар телевидениесендә мөхәррир, популяр тапшырулар алып барган Индус Сирматовның “Туксан тугыз шаяру” дип аталган робагыйлар китабы басылып чыкты. Индус Сирматов "Татар-информ" агентлыгы хәбәрчесенә интервьюсында "салкын сугыш" еллары вакытындагы телевидение, татар телеспектакльләрен төшерү тарихы, телевидение архивы һәм китабы турында сөйләде.

Татарстан Республикасы көне - 30 августта, башкалабыз Казанда иртәдән үк бәйрәм чаралары башланып китте. Республика һәм шәһәр көне уңаеннан оештырылган халык бәйрәменең беренчесе Иске Татар бистәсендә “Уйнагыз, гармуннар!” республика халык иҗаты фестивале иде.

“Үлемне еш искә төшерегез”. Остазлар, дин галимнәре безне шулай өйрәтә. Исламда соңгы юл, мәет озатуның шәригать кануннары бар. Алар гасырлар дәвамында берникадәр яңалык белән үрелсә дә, зур үзгәрешсез генә формалаша килгәннәр. Мәгәр, соңгы елларда әйләнә-тирә халыклар йогынтысында татарга да шундый чит-ят йолалар керә башлады. Аеруча сагайтканы – мәетне озатканда кул чабып калу.

Мөэмин-мөселманнарның олуг бәйрәмнәреннән саналган Корбан гаетенә дә санаулы көннәр генә калып бара. Быел Корбан бәйрәме җомга көнгә, Белем көненә туры килә. Быел Казанның 24 мәчетендә һәм бер махсус хайван сую комплексында борынгыдан килгән дини йоланы үтәргә мөмкин булачак.

Татарның күренекле мәгърифәтчесе Каюм Насыйри васыяте гасырдан артык вакыт узганнан соң кабат тормышка ашты. Гасыр башында Каюм Насыйри акчасына салынган мәчетне кабаттан яңартып, ай куелды, азан яңгырады, җомга намазы укылды.

Мөселман кешесенә кымыз һәм квас кебек эчемлекләр эчәргә ярыймы? Аларның да исерткеч градусы бар диләр бит. Дин белгечләре нәрсә әйтә?

Ислам дине торган саен тормышыбызга ныграк үтеп керә. Шушы вәзгыятьтә адәм балалары теге яки бу йоланы ничек үтәргә икән, дигән мең дә бер төрле сорау белән очраша.

2020 елда ТАССРның 100 еллыгы билгеләп үтеләчәк. Ә быел исә шушы республика төзелүгә сәбәпче булган вакыйгага - Бөек Октябрь социалистик революциясенә 100 ел тула. Тарих фәннәре кандидаты Айрат Төхфәтуллин шушы вакыйгаларның асылын сәяси яктан аңларга ярдәм итте.

Эльмира Хамматованы белмәгән татар табылмас. Ул - Россиянең атказанган, Татарстанның халык артисты, Казан Дәүләт мәдәният институты профессоры, данлыклы диктор, телевидение ветераны. Бүгенге көндә яшь артистларга сәхнә теле һәм сөйләм техникасын төшендерә. "Интертат" электрон газетасына интервьюсында ул ни рәвешле татар телевидениесенең иң якты йолдызларының берсенә әйләнүе хакында сөйләде.

Татарстанның Г.Тукай исемендәге Дәүләт премиясе гамәлгә кертелгәнгә 2018 елда 60 ел булачак. 1958 елдан алып, ел саен Габдулла Тукай туган көнендә әдәбият һәм сәнгать өлкәсендә хезмәт куйган күренекле шәхесләргә бу бүләк тапшырыла. INTERTAT.RU 60 ел дәвамында Г. Тукай исемендәге Дәүләт премиясенә лаек булган җырчылар исемлеген туплады.

Татар әсәрләре арасында иң күп бәхәс, гауга тараткан әсәрләр нинди? Бүген шуларны барларга булдык. Intertat.ru төрле елларда киң даирәдә шау-шу, гауга кузгаткан җиде татар әсәрен барлап чыкты:

Казанда 2-6 август көннәрендә Бөтендөнья татар конгрессының VI съезды узачак. Әлеге уңайдан Интертат электрон газетасы татарның күренекле вәкилләреннән сораштыру оештырды. Бөтендөнья татар конгрессының эшчәнлеген төрле кеше төрлечә бәяли икән.

“Соңгы араларда сихер турында еш ишетергә туры килә. Ә сихерне икенче сихер белән дәвалап буламы икән?”

Татар галимнәре Татарстан Президенты Рөстәм Миңнехановның карары нигезендә, Европадагы татарлар күмелгән каберләрне барлап, Германия җирләрендәге татар каберлекләрен өйрәнә башладылар.

Казан федераль университетының «Tataristica» үзәгендә «Татар филологиясе: ихтыяҗ һәм мөмкинлекләр» дигән темага фикер алыштылар. Татар филологиясе белгечлеге буенча укыган, төрле өлкәләрдә эшләп уңышларга ирешкән шәхесләр фикерләре белән уртаклаштылар. Анда Казан федераль университетын (элеккеге Казан дәүләт университеты), Татар дәүләт гуманитар-педагогика университетын, Татар дәүләт гуманитар институтының татар филологиясе факультетларын төрле елларда тәмамлаучылар катнашты. Араларында югары уку йорты мөгаллимнәре, мәктәп директорлары, укытучылар, дин әһелләре, театр һәм эстрада артистлары, телевидение хезмәткәрләре чыгыш ясады. Дискуссиядә яңгыраган башка фикерләр «Татар-информ» мәгълүмат агентлыгында урын алды.

Татарның атаклы тарихи шәхесләре хакында “Татар энциклопедиясе”нең V томында әтрафлы мәгълүмат бирелә. Әле яңа гына дөньяга чыккан саллы басмада, Казан ханнары Сәхибгәрәй хан, Сафагәрәй хан; җәмәгать эшлеклеләре Рәмиевләр, Таһировлар; сәнгать эшлеклеләре, халык артистлары: Сара Садыйкова, Салих Сәйдәшев, Җәваһирә Сәлахова, Габдулла Рәхимкулов, Натан Рахлин, Марсель Сәлимҗанов, Ринат Таҗетдинов, Александр Сладковский, Александр Славутский һәм күренекле язучылар турында бәян ителә.

Илдар Кыямовның “Кара Чишмә карьясе” дип исемләнгән китабы шактый саллы - 720 битле булып җитеште. Аңа 300ләп фотосүрәт, төрле рәсемнәр кертелгән. Казандагы мирасханәләрдән тыш, Уфа, Мәскәү, Оренбург, Санкт-Петербург архивларына да мөрәҗәгать итәргә туры килгән. Галимнәр һәм китапханәчеләр фикеренчә, татар төбәкчелегендә бу - икенче шундый фундаменталь хезмәт. Чирмешән районының Кара Чишмә авылына багышланган китабының дөнья күрүенә шатлануын автор үзе дә яшерми. 30 июньдә Чирмешән районының Кара Чишмә авылы мәдәният йортында кичке 7дә тәкъдир итү кичәсе оештырыла.