Башкортстанның Туймазы районы Төмәнәк авылында үткән татар төбәкчеләре форумында башкортлар һәм татарлар арасында ызгыш чыккан. Җәнҗалмы бу, әллә гап-гади аңлашылмаучанлык кынамы? «Интертат» бу мәсьәләгә ачыклык кертергә тырышты.

Нәсим Акмал язучы Ринат Мөхәммәдиев белән килеп чыккан кызык очрак турында сөйләде.

Бу көннәрдә эссе һава торышы саклана. Шул сәбәпле, эссе сугу куркынычы бар. Эссе сукмас өчен нишләргә? Кемнәргә кояшта кызыну аеруча куркыныч? Татарстанның атказанган табибы, Казанның Тынычлык бистәсендәге 3нче поликлиника баш табибы урынбасары Ирек Билалов җавап бирде.

Милли киемнәрне реконструкция белән шөгыльләнүче оешманың Инстаграм аккаунтында хач төшерелгән «милли кием» пәйда булды. Кайчаннан бирле татарлар тәре тагылган күлмәк кия башлаган соң? Милли киемнәребезне шулай «заманчалаштырабызмы»? «Интертат» шушы сорауга җавап эзләде.

175нче мәктәпнең чыгарылыш сыйныф укучыларының Соңгы кыңгыраулары кайда булачак? Аларны имтиханнарга кемнәр әзерли? Бу турыда — «Интертат» материалында.

Фаҗига булган гимназия каршындагы мемориалга һәлак булучыларга багышланган шигырь китергәннәр.

Фаҗига булган гимназиядә башлангыч сыйныф укытучысы булып эшләгән 55 яшьлек Венера Айзатова белән бүген Константиновка бистәсендә хушлаштылар. Мөгаллимне соңгы юлга озату мәрасименнән — хәбәрчебез репортажы.

«Шигырьне елый-елый яздым», — ди автор.

Бүген Татарстан халкы өчен генә түгел, бөтен ил өчен тетрәндергеч вакыйга булды. 19 яшьлек Илназ исемле кеше Казанның Җәүдәт Фәйзи урамында урнашкан 175нче гимназиясендә атыш оештырды. Коточкыч фаҗига булган урында «Татар-информ» хәбәрчесе дә булып кайтты.

Җырчының хәрби кием киеп «Сагыну» җырын башкаруын тамашачылар бик яратты.

Бүген ил Бөек Ватан сугышында Җиңүнең 76 еллыгын бәйрәм итә.

Пермь краендагы татарлар ни хәлдә? Ни өчен төбәктәге гомуми халык саны кими? Татар авылларын саклар өчен нишләргә? Бу сорауларга «Җанисәпле сөйләшү»нең бүгенге кунагы — Пермь крае татарларының милли-мәдәни автономиясе рәисе Хәлил Фәрвәзетдинов җавап бирде.

Татар сатирасы һәм юморы бүген нинди үзгәрешләр кичерә? Карикатураларны ничек ясыйлар? Мәскәүнең легендар «Крокодил»ын Татарстан «Чаян»ы ничек узып киткән? Ни өчен карикатурачылар — тормышта усал, кәефсез кешеләр? «Интертат» бу сорауларга җавап эзләде.

Балалар иминлеге — ата-аналар өчен иң мөһиме. Ләкин ата-ана дөрес юлдан читкә тайпылырга мөмкин. Әти-әни хатасы өчен балалар түлиме? Авыр хәлдә калган гаиләләргә республикада нинди ярдәм күрсәтелә?

Халык санын алуга багышланган «Җанисәпле сөйләшү» проектын дәвам итәбез. Краснодарда татарлар кайчан яши башлаган? Ни өчен Татарстаннан киткән татарлар Краснодарда озак тоткарланмый? Бу һәм башка сорауларга Краснодар краеның «Болгар-К» татар оешмасы рәисе Роман Динисламов җавап бирде.

Әлмәт районының Чупай авылы халкы тарихи бина — сәүдәгәр, меценат Әхмәт бай Әхмәтовның йортын саклап калырга тели. Җәмәгатьчелек игътибарын җәлеп итәр өчен байның сөргенгә куылуы турында тарихи реконструкция күрсәттеләр. 90 ел элек туган ягыннан куылган байның авылына әйләнеп кайту күренешен «Интертат» та күзәтте.

Рамазан ае кайчан башлана? Кемнәргә ураза тотмаска рөхсәт ителә? Ковидтан вакцина уразаны бозамы? Бу һәм башка сорауларга хәзрәтләр җавап бирде.

Вакциналар төрле булса да, дошманыбыз бер. «Интертат» чит илләрдә яшәүче милләттәшләребездән вакцинациянең аларда ничек баруын белеште.

Шушы көннәрдә Питрәч районы Шәле авылы халкының иске мәчет бинасын торгызырга теләве турында хәбәр таралды. Бу яңалыктан соң без Шәлегә барып, мәчетнең бүгенге көндә нинди халәттә булуын күреп, авыл халкы белән аралашып кайттык.

Башкортстанда татар авылларын саклап калып буламы? Тугандаш ике республиканы нәрсәләр бәйли? Кабер ташлары татар тарихын өйрәнүгә ничек ярдәм итә? Ни өчен татар төбәкчеләре башкортлардан калыша? Бу һәм башка сорауларны тарихчыларга бирдек.

Ислам динендә җенси якынлык кылуның тәртибе нинди? Ни өчен акчага сатылучы кызлар бушка йоклап йөрүчеләргә караганда яхшырак? Мөселманга интим кибетләрендәге «уенчыкларны» кулланырга ярыймы? Бу һәм башка сорауларга Казанның «Туган авылым» мәчете имам-хатыйбы Нурулла хәзрәт Зиннәтуллин җавап бирде.

Волгоградтагы элеккеге мәдрәсәне татарларга кире кайтарырлармы? Ни өчен татар телен балалар гына саклап кала ала? Волгоград өлкәсе татар милли-мәдәни автономиясе рәисе Әнвәр Булатов белән «Җанисәпле сөйләшү»дә шул проблемаларны күтәрдек.

Ринат Хәйруллин 24 февраль көнне 58 яшендә инсульттан үлгән. Аның 14 яшьлек улы калган.

Казан читендәге Зәңгәр күлдән кыш буе халык өзелми. Дуслары, хәтта гаиләләре белән килеп коенучылар да бар. «Интертат» хәбәрчесе Зәңгәр күлдә ике яшьлек баласы белән су керүче гаиләне очратып, шаккатып кайтты. Ата-ана 20 градуслы суыкта сабыйларын суга кертергә курыкмыймы? Бу турыда табиблар нәрсә уйлый?

«Җанисәпле сөйләшү» проекты Татарстаннан читтә яшәүче милләттәшләребезне барлауны дәвам итә. Тверь өлкәсендәге татарларның хәле ничек? Аларны нинди проблемалар борчый? Тверь өлкәсе татар милли-мәдәни автономиясе рәисе Марс Ибраһимов белән шул турыда сөйләштек.

Башкортстандагы татарлар ничек яшәп ята? Нигә күрше төбәктә татар мәктәпләре кими? Ни өчен Башкортстанда яшәүче татарларны җанисәп вакытында башкорт итеп яздыралар? Бу турыда «Җанисәпле сөйләшү» проекты кунакларыннан сорадык.

Васыятьнамәне кайчан язарга? Үлгәннән соң кеше үзен ягарга кушып калдырса нишләргә? Дин әһелләре һәм белгечләр белән бу һәм башка сорауларга җавап эзләдек.

Татарлар башка төбәкләрдә дә яши, ләкин Башкортстан — татарлар үз милләтен, телен саклап төпләп яшәгән төбәк ул, ди тарихчы.

28 яшьлек тарихчы, галим, журналист Камил Галиевны чын мәгънәсендә татарның зыялы улы дип атарга була. Ул татар халкы тарихын Европа илләрендәге вакыйгалар белән чагыштырып өйрәнә. Күптән түгел аны митингта катнашуда гаепләп, сак астына алдылар. Татар җәмәгатьчелеге яшь тарихчы өчен борчыла.

Әстерханда нугайлар белән татарлар бергәләшеп ничек яши? Төбәктә татар телен саклау буенча нинди проблемалар бар? Татар дөньясында хатын-кыз нинди роль уйный? Бу сорауларга «Җанисәпле сөйләшү»нең кунагы — Әстерхан өлкәсе татар милли-мәдәни автономиясе рәисе Динара Мәҗитова җавап бирде.