Әлки районы Базарлы Матак авылыннан 5 сыйныф укучысы Данил Әһлиуллин «Минем шәҗәрәм» дигән бәйгедә, әнисе ярдәме белән үзенең 11 буынын төзеп, җиңүче булган. Данил һәм аның гаиләсе һәр кеше үзенең нәселен белергә тиеш дип саный, чөнки үткәнен белмәгән кеше киләчәге белән кызыксынмый.

«Зөләйха күзләрен ача» фильмы татар мөфтиләренең фамилияләрен яңгыратып, бөтен татар җәмәгатьчелеген тетрәндереп алган иде. Без заманында иң дәрәҗәле дворян нәселеннән чыккан, Россия империясенең бишенче мөфтие, Мөхәммәд с.г.в.нең чәч бөртегенә ия булган Мөхәммәдьяр Солтановның тормыш юлын барладык.

Кылган гамәлләре һәм дөньяга карашы, таланты белән халкыбыз тарихында һич тә җуелмаслык урында булырга тиешле олуг шәхесләребез арасында исламият галиме, нәшир һәм мөхәррир, мәшһүр мөгаллим Кәшшафетдин хәзрәт Тәрҗемани да бар.

Татарстанда Алтын Урда һәм Казан ханлыгы чорларына караган күп кенә шәһәрлекләр бар. Барысын да белмәсәк тә, берничәсе турында мәгълүмат алу тарихи белемнәрне арттыру өчен бик файдалы булыр. Тарихчы, археолог Альберт Борһанов Татарстанның археологик һәйкәлләре белән таныштырды.

Бүген Татарстанның күренекле дәүләт эшлеклесе, ТР Фәннәр академиясенең беренче президенты, Татар энциклопедиясе Институтының беренче директоры Мансур Хәсәновның туган көне. Институтның хәзерге директоры, тарих фәннәре докторы Искәндәр Гыйләҗев һәм тарих фәннәре кандидаты Булат Хәмидуллин бу олы шәхесне искә төшерә.

Быел Татарстан Автономияле Социалистик Совет Республикасының 100 еллыгы билгеләп үтелә.

Байлар Сабасыннан унике чакрым төньякта, Мишә елгасы буендагы бер тауны җирле халык Калатау дип атый. Тарихи яктан ул Өтернәс шәһәрлеге буларак билгеле. Казан ханлыгының соңгы елларында кирмән-шәһәрлек татарның үзәге – башкаласы булган. Тарихи урын хәзер ни хәлдә? «Татар-информ» журналистлары шуны ачыклады.

Искиткеч тыйнак табигатьле, күркәм холыклы, туганнары, дуслары арасында гына түгел, якыннанрак аралашкан кешеләрнең дә олы хөрмәтләренә ирешеп яшәгән, нәсел архивын кадерләп саклый алган Наҗия апа Ильясованың вафатына да уналты ел тулган икән.

ТАССР төзелгән чорда Шәригать комиссияләре дә, «кызыл муллалар» да булган, Мирсәет Солтангалиевның ислам диненә уңай мөнәсәбәтне ныгытырга тырышуы билгеле. Совет иле һәм дин мөнәсәбәтләрен ТАССР яссылыгында карасак...

Без — сугыш чоры балалары. Ил өстенә ишелеп төшкән олы кайгы, миллионнарның гомерен кискән, аналарны һәм балаларны ятим иткән сугыш, гомер буе безнең белән янәшә бара. Аннан котыла да алмадык, котыла алмабыз да төсле. Гомер үтеп бара инде.

Татарстан 100 еллыгын билгеләп үтә. 1920 елның 27 маенда ТАССР булдыру турында декретка кул куела. Республиканың беренче җитәкчеләре эшенә нинди сыйфатлар хас булган? Тарих фәннәре кандидаты Айрат Фәйзрахманов шул хакта сөйләде.

Казан Кремле музей-тыюлыгы «Музей төннәре - 2020» дип аталган халыкара акциядә катнаша. Ислам мәдәнияте музее белгече Миләүшә Даутованың «Татарларның язма мәдәнияте» дип аталган онлайн лекциясеннән татарларның язу системасы турында иң кызыклы фактларны тупладык.

Бүгенге заманда уңайлы интернет энциклопедиясе дип саналган Википедия Вәлиулла хәзрәт Ягъкубны күренекле дин әһеле, җәмәгать эшлеклесе, нәшир, тарихчы, Ислам белгече, ТР Мөселманнары диния нәзәратенең дәүләт оешмалары белән эшләү буенча урынбасары булуын яза.

«Татар-информ» журналисты Советлар Союзы Герое, генерал-лейтенант, чын татар кешесе Гани Сафиуллин турында истәлекләрне барлады. Аның яшьлеге, беренче мәхәббәте, сугыштагы батырлыклары, Советлар хакимияте белән сүзгә килүе һәм аяныч язмышы турында - әлеге язмада.

Бөек Ватан сугышының канкойгыч вакыйгаларын, совет сугышчыларының батырлыкларын, кичкән михнәтләрен фронтта хәрби корреспондентлар яктырткан. Шуларның берсе - Татарстан егете, күренекле язучы Афзал Шамов. Аның кызы Әлфия Шамова әтисе турында якты хатирәләре белән уртаклашты.

Бөек Җиңүнең 75 еллыгын бәйрәм итү елында ТР фашист концлагерьларының балигъ булмаган элеккеге тоткыннары - инвалидлар иҗтимагый оешмасы рәисе, Финляндиядәге Миехиккала (Miehikkälä) концлагерендә балигъ булмаган элеккеге тоткын Хөсәенова Зәйтүнә Борһан кызы үзенең сугыш еллары турындагы хатирәләре белән уртаклашты.

Гази Заһитов — Рейхстаг түбәсенә Җиңү байрагын кадаган татар солдаты. Батырлыгы рәсми рәвештә бәяләнмичә калган каһарман турында мәгълүматларны «Татар-информ» хәбәрчесе туплады.

Киров өлкәсендә Григорий Булатовны Рейхстагка Җиңү байрагын беренче булып кадаган солдат буларак хөрмәтлиләр. 1945 елның 30 апрелендә 14 сәгать 25 минутта разведчик Григорий Булатов казах егете Рәхимҗан Кошкарбаев белән бергә, беренчеләрдән булып, рейхстагка кызыл байракны урнаштыра.

Россиядә коронавируска бәйле изоляция дәвам итә. Иреккә ияләнгән халык мондый режимны авыр кабул итә. Әмма изоляция режимы тарихта да булган. Бу хакта «Татар-информ»га тарихчылар сөйләде.

Без тарих фәннәре докторы Дамир Исхаков белән Башкортстанның көнбатышындагы халык турында түгел, башка яклар - Пермь, Чиләбе, Курган өлкәләрендә яшәүче «ысын башкорттар» турында сөйләштек. Тарихчы бу төбәкләрдә төркиләшкән угорлар һәм кайбер сәбәпләр аркасында башкорт дип атала башлаган себер татарлары яши, ди.

Илгә төшкән афәтнең беренче көннәреннән үк фронтка киткән ирләр урынына балаларын үстереп өй тирәсендә йөргән хатын-кызлар һәм яшүсмерләр килә.

Башкортстанда туып-үскән, халыкның милли героена әйләнгән генералга Россия Герое исеме бирелде.

Тарих институтының Алтын Урданы өйрәнү үзәге фәнни хезмәткәре Тимур Хәйдәров «Әлбәттә» YouTube каналында урта гасырларда чума пандемиясе турында сөйләде. Без чуманың барлыкка килүе, аның коронавирус белән охшашлыгы һәм пандемия нәтиҗәләре турында кызыклы фикерләр һәм фактлар тупладык.

ХХ йөз башында татар хатын-кызлары хәрәкәтенең аяз күгендә кабатланмас йолдыз булып балкыган, халкыбызның данын тарих мәйданында, ерак илләрдә шаулаткан кызларыбыз бар.

Казах мәгърифәтчесе, шагыйрь Абай Кунанбаев турында сөйләгәндә, аңа йогынты ясаган тарихи шәхесләрне телгә алмый мөмкин түгел, дип яза Казахстанның төп газетасында профессор, Халыкара төрки академия Президенты Дархан Кыдырәли.

Сугыш газапларын башыннан ахыргача кичеп, тиңдәшсез батырлыклар күрсәткән татар кызы Зөһрә Алтынбаеваны искә алыйк әле, рухы шатлансын.

Быел Габдулла Тукайның замандашы, фотограф Кыйвам Зөлфакаровның тууына 150 ел тулды. Ул - Тукай туган, үскән, укыган йортларның беренче фотосурәтләрен ясап калдырган шәхес. Казанда Г.Тукай әдәби музеенда Кыйвам Зөлфакаровны искә алу кичәсе узды.

Пугачев явы барышында татарларның роле нинди булган һәм әлеге фетнә татарлар өчен нинди нәтиҗәләр китергән, бу хакта «Интертат»ка язучы Вахит Имамов сөйләде.

Гражданнар сугышы, Ватандашлар сугышы, Туганнар сугышы исеме астында тарихыбызга кереп калган сугыш һәм анда катнашкан кызларыбыз хакында язу шулкадәр авыр булыр дип уйламаган идем. Чыннан да алар кайсы якта сугышканнар, кемне яклаганнар, бүген кемнәр герой соң?

«Интертат» Казан ханнарына күзәтү ясый. Ханнар турында мәгълүматны тарихчыларыбыз Илнур Миргалиев, Әнвәр Аксанов, Булат Хәмидуллиннар ярдәме белән тупладык.