Ни өчен Тукай үз заманындагы җырларны һәм җырчыларны “фахиш” дип тәнкыйтьләп ата? Татар эстрадасында нинди агымнар бар һәм ул ничек барлыкка килгән? Рәшит Ваһапов, Илһам Шакиров һәм Әлфия Авзалова эстрадага нинди яңалыклар керткән? Бу хакта Казан музыка көллияте укытучысы, музыка белгече Гөлназ Җиһангирова Tat cult lab оештырган лекциясендә сөйләде. Шул лекциядән иң кызыклы өзекләрне укучыларыбызга тәкъдим итәбез.

Халыкка фидакарьләрчә хезмәт иткән, милләт мәнфәгатен үзенең яшәү кыйбласы дип санаган татар галимнәре һәм әдипләре турында сөйләшүебезне дәвам итәбез. Каюм Насыйри – халыкның нәкъ үзе кебек: меңләгән кыенлыкларны сабыр гына, тавышсыз-тынсыз гына җиңә-җиңә эшләвен дәвам итә. Аның өчен байлык та, дан-шөһрәт тә мөһим түгел. Нинди булган ул Каюм бабай? Ни өчен аны татар буржуазиясе аңа читләтеп караган? Болар хакында “Татар-информ” хәбәрчесенә Тел, әдәбият һәм сәнгать институты әдәбият белеме бүлеге мөдире, галим Әлфәт Закирҗанов сөйләде.

Татар әдәбиятында җитди урын алып торган шәхесләребез белән таныштыруны дәвам итәбез. Чираттагы каһарманыбыз – Габделҗаббар Кандалый. Шигырь-поэмаларында чынбарлык күренешләренә мөрәҗәгать итеп, халык авыз иҗатына таянган хәлдә чорның мөһим мәсьәләләрен сурәтләгән шагыйрьләрнең берсе ул. Ни өчен аны Тукай оят сүзләр кулланып яза дигән? Мулла кешегә интим хисләрне чагылдырып язганы өчен нинди мөнәсәбәттә булганнар? Бу хакта “Татар-информ” хәбәрчесенә Тел, әдәбият һәм сәнгать институты әдәбият белеме бүлеге мөдире, галим Әлфәт Закирҗанов сөйләде.

Алтын Урда чорында яшәп иҗат иткән әдипләр арасында Сәйф Сараи дип аталган шагыйрь гаҗәеп зур урын алып тора. Аның ике җыентыгы билгеле: “Гөлестан бит-Төрки” һәм “Ядгярнамә”. Соңгысында әдипнең берничә робагые һәм “Сөһәйл вә Гөлдерсен” дастаныннан өзекләр урын алган. Әдипнең тормышы, шәхесе, кайда туып-үсүе турында мәгълүматлар, кызганыч, бик аз. Сәйф Сараи иҗаты турында “Татар-информ” хәбәрчесенә Галимҗан Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институты әдәбият белеме бүлеге мөдире, филология фәннәре докторы Әлфәт Закирҗанов сөйләде.

«Төрки-татар иҗатчылары һәм әдәби ядкярләр» сәхифәсенең каһарманы - татар әдәбияты классигы, шагыйрь, драматург Һади Такташ. Филология фәннәре кандидаты, КФУның Филология һәм мәдәниятара багланышлар институты доценты Миләүшә Хәбетдинова “Татар-информ” хәбәрчесенә бөек шәхес турында аз билгеле фактлар турында сөйләде.

Үзе шагыйрә, үзе укытучы һәм шул ук вакытта район башлыгы хатыны да! Мондый вазифаны бөтен хатын-кыз да үз өстенә ала алмас иде. Ә мин күргән ханым барысына да өлгер. Сүзебез танылган шагыйрә, татар эстрадасында сез ишетеп белгән күп җырлар авторы Гөлнур Айзат хакында. “Татар-информ” хәбәрчесен ул үзенә – Буа шәһәренә кунакка чакырып, тормышы, иҗаты, татар дөньясы турында күзаллаулары һәм Хәния Фәрхи белән дуслыгы турында сөйләде.

"Төрки-татар иҗатчылар һәм әдәби ядкярләр" сәхифәсен татар язма әдәбиятына нигез салган, “Кыйссаи Йосыф” поэмасының авторы буларак билгеле булган дөньякүләм танылган шагыйрь Кол Галидән башлыйбыз. Аның иҗатының үзенчәлеге, тарихи фактлар, сәхнәләштерү һәм музей булдыру проблемасы турында “Татар-информ” хәбәрчесенә Тел, әдәбият һәм сәнгать институты әдәбият белеме бүлеге мөдире, галим Әлфәт Закирҗанов сөйләде.

Быел әбиләр чуагы кайчан булачак? Чын көз килерме? Татарстанда җәйнең иң җылы көне һәм иң җылы ае кайчан күзәтелгән? Бу хакта КФУның метеорология, климатология һәм атмосфера экологиясе кафедрасы мөдире Юрий Переведенцев һәм КФУның Метеорология һәм климатология кафедрасы доценты Тимур Әүхәдиев “Татар-информ” мәгълүмат агентлыгында узган матбугат конференциясендә сөйләде.

Татарстанның көньяк-көнбатышында урнашкан Буа шәһәре тарихка бай төбәк. Элек-электән үк биредә дин галимнәре, ишаннар, укымышлы хәзрәтләр күп булган. Казанның соңгы ишаны да Гарифулла хәзрәт Гайнуллин да Буа ягыннан. Совет чорында Буа мәчетләре белән ниләр булып беткән? Халык коточкыч репрессия заманында намазларны ничек укыган? Болар хакында “Татар-информ” агентлыгы хәбәрчесенә тарихчы, Казан федераль университетының Халыкара мөнәсәбәтләр институтының Ислам мәгарифен һәм Ислам динен үстерү ресурс үзәге өлкән фәнни хезмәткәре Рәшит Маликов сөйләде.

Татар халкы һәр елны фашист гильотинасы астында җәзалап үтерелгән герой-шагыйрь Муса Җәлилне һәм аның көрәштәш дусларын искә алыр өчен беренче май мәйданында җыела. Быел да татар халкы өчен генә түгел, фашизмга каршы сугышкан һәр халык өчен дә тетрәндергеч, фаҗигале көн – җәлилчеләрнең башы өзелгән көнне аерым бер сыкрану, өзгәләнү белән искә алдылар.

Татарстанның атказанган сәнгать эшлеклесе, популяр җырлар авторы Рамил Чурагуловның оныгы туган! Сөенечле хәбәре белән ул “Татар-информ” хәбәрчесе белән дә уртаклашты.

“Печән базары -2019” фестивалендәге лекторийда күтәрелгән тагын бер мөһим тема – Казанда һәм Татарстанда су басу фаҗигасе. Журналист Ян Гордеев Куйбышев сусаклагычын төзегәндә авылларны күчеп утырту, бу корылманың китергән зыяны, илленче еллар вакыйгалары һәм сусаклагычны япкан очракта нәрсәләр булачагы турында сөйләде. “Татар-информ” хәбәрчесе аның лекциясендә яңгыраган фикерләрне тәкъдим итә.

“Печән базары -2019” фестивале быел аеруча бай булды. Тарихи лекцияләрне исә аерым билгеләп үтәргә була. “Печән базары”нда Бөтендөнья татар яшьләре форумы рәисе урынбасары, тарихчы Айрат Фәйзрахманов сөйләгән “Милләтләр: генезис, үзбилгеләнү һәм дәүләтчелек” лекциясе күп кешене җәлеп итте. Төп фикерләрне “Татар-информ” хәбәрчесе язмасында укый аласыз.

Татарстанда телевидение барлыкка килгәнгә 60 ел. Казанда беренче тәҗрибә телетрансляцияләре 1955 елда Казан университетыннан башлана. Телевидениенең туган көне булып 1959 елның 3 ноябре санала. Шул көннән башлап Шамил Усманов урамындагы телестудия бинасыннан даими рәвештә телетапшырулар башлана. Телевидениенең 60 еллык юбилеена җыелган кунаклар бүгенге һәм кичәге телевидение хакында сөйләде.

“Алмагачларым”, “Эх, сез, матур кызлар” җырлары белән инстаграмда танылган негр җырчысы Оливер Мукендины белмәгән кеше юктыр. “Татар-информ” хәбәрчесе белән әңгәмәсендә ул ничек итеп татар телен өйрәнә башлавын, хатыны Камилә белән мөнәсәбәтләре һәм киләчәккә хыяллары турында сөйләде.

Төн. Таң атарга бераз вакыт бар әле... Кинәт, авыл халкы мәчет янына җыелыша, ниндидер адәмнәр йөри, мәш килеп нәрсә турындадыр сөйләшәләр. Нәрсә соң бу, ник болай? Иртәнге намазны укырга дип җыелган авыл халкы, ни кызганыч, намазын укырга өлгерми кала...“Кисмәгез, манараны, кисмәгез!” – дип өзелеп елый Галия әби. Манараны торгызганчыга кадәр ураза тотарга сүз бирә ул. Тик, киредән манара күтәрелгәндә инде Галия әби вафат була. Буа районы Сарсаз авылындагы Галия әби белән булган аянычлы вакыйгаларны “Татар-информ” хәбәрчесе язмасында укыгыз.

8 август - Төмән өлкәсендәге Нариман авылында яшәүче Гөлфрүз Абдуллина өчен үзәк өзгеч дата. 11 ел элек булса да, яралар һаман да яңа. Грузия белән башланган "бишкөнлек сугыш"ның беренче көнендә үк иптәшләрен дошман танкыннан саклаганда Гөлфрүз ханымның улы Раушан һәлак була. Раушан Абдуллин - Россиянең иң яшь геройларының берсе, аңа нибары 20 генә тулган була. Гөлфрүз апаның улын уйламый торган бер көне дә юк. “Татар-информ” агентлыгы хәбәрчесе батыр татар егетенең әнисе Гөлфрүз ханым Абдуллина белән әңгәмә корды.

Сезгә беренче тапкыр кайчан "апа" яки "абый" дип дәштеләр? Өлкәнәеп китүегезне ничек кабул иттегез? Урамдагы чит кешеләр өчен "апа" яисə "абый"га әйләнгәндә кешеләр нәрсә кичергән? Бу хакта танылган шәхесләр “Интертат”ка сөйләде.

Быел бөтендөнья мөселманнары төп ислам бәйрәмнәренең берсе – Корбан гаетен (Гыйд әл-әдха) 11 августта бәйрәм итәчәк. Ел саен ул Зөлхиҗҗә аеның унынчы көнендә билгеләп үтелә. Корбанны быел кайсы урыннарда чалдырырга була, бәйрәм кайда үтәчәк? Болар хакында тулырак Татарстанның Диния нәзарәте вәкилләре “Татар-информ” уздырган матбугат конференциясендә сөйләде.

Чәй Кытайдан бөтен дөньяга таралган, ә кытай халкы үзе чәй эчми икән... Без никтер Россиянең ут күршесе кытайны стереотиплар белән генә күзаллыйбыз. Кытай товарлары, коточкыч күп кешеләр, балачактагы мультфильмнардан хәтергә кереп калган аждаһалар. Кытайда бер ел торып кайткан татар кызы Ләйсән Вәлиева “Татар-информ” хәбәрчесенә "Күк асты иле" турында сөйләде.

“Клон” сериалы 2001 елда Бразилиянең иң алдынгы һәм популяр телекомпаниясе “Globo” тарафыннан төшерелде, Россиядә аны беренче тапкыр “Беренче канал”да 2004 елда күрсәттеләр. Шул вакыттан бирле сериалны төрле каналлар буенча кабатлап, яңадан күрсәтеп чыктылар. Бүгенге көнгә кадәр халык мәхәббәтендә йөргән сериал актерларының язмышлары белән ниләр булып беткән? “Татар-информ” хәбәрчесе берничә актер белән элемтәгә кереп сөйләште һәм күзәтү ясады.

“Безнең авылда кеше үлгәннән соң, кырыгын үткәргәнчегә кадәр ике тәлинкә алып, берсенә тутырып он салалар, бал кашыгы белән шул тәлинкәдәге онны икенче тәлинкәгә салып баралар. Бу – элеккедән килгән ышанумы? Болай эшләргә ярыймы? Диндә мондый әйберләр юктыр бит?" – дигән сорау килде укучыбыздан. Сорауны Казанның Идел буе һәм Вахитов районнары имам-мөхтәсибе, Кабан арты мәчете имам хатибы Йосыф хәзрәт Дәүләтшингә юлладык.

Халык, җәй булмады дип, чит илләр турында хыяллана, ял итәргә ашкына. Хәбәрләрдә дә Россия халкының башка илләргә караганда Төркиягә ике тапкырга күбрәк барганын язалар. Төркия дисез... Нәрсә бар соң анда? Нинди матурлыклары һәм кызыклы яклары белән җәлеп итә ул туристларны? Нәкъ шул сорауларга җавапны сез “Татар-информ” хәбәрчесенең Төркиянең иң борынгы шәһәрләре – Анкара һәм Искешәһәр турындагы сәяхәтнамәсендә таба алырсыз.

17 июльдә актер, “Татарстан” радиосында озак еллар буе диктор булып эшләгән Николай Игнашов вафат булган. Бу хәбәрне ишетү диктор белән эшләгән бар кеше өчен дә көтелмәгән булып чыкты. “Татар-информ” хәбәрчесе дикторның якыннары, бергә эшләгән хезмәттәшләре белән сөйләште.

Татар сәнгате һәм татар архитектурасы көнкүрештә күзгә еш чагыла, әмма аңа игътибар гына бирмибез кебек. Ныклап уйлап карасак, шәһәребездәге һәр бина, һәйкәл, рәсемнең тарихы, барлыкка килү вакыйгасы бар. Бәлки, нәкъ сез яшәгән йорт тарихи татар архитектурасы булып саналадыр? Бу хакта Черек күлдә узган ачык лекциядә Г.Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институтының сынлы һәм декоратив-гамәли сәнгать бүлегенең әйдәп баручы фәнни хезмәткәре Ольга Улемнова һәм тарих фәннәре кандидаты Айрат Фәйзрахманов сөйләде.

Ришат Төхвәтуллинны Кыргызстан татарлары концерт куярга чакырган булган. Әмма Бишкәктә җырчы белән күңелсез хәл булган - милиция хезмәткәрләре бәйләнгән, хәтта “права”сын таләп итә башлаганнар. Җырчы әлеге хәлдән соң нинди хис-кичерешләр кичергән? Ситуация ничек тәмамланган? Бу хакта җырчы “Татар-информ” хәбәрчесенә үзе сөйләде.

Төрле көч сынашуларга, шаянлыкка, тапкырлыкка, мәзәккә, тәм-томнарга бай Сабантуй хәзер планетабызның татарлар яшәгән һәр төбәгендә диярлек үткәрелә һәм анда һәркем тамашачы буларак та, ярышчы буларак та катнаша ала. Миңгәр Сабантуена килгәндә, аны зурдан кубып, бөтен Татарстан, Россиядә, ә соңгы ике елда бөтен дөньяга яңгыраш алырлык итеп үткәрәләр. Миңгәр Сабантуе халыкны быел кайсы ягы белән җәлеп итте? Бу хакта “Татар-информ” хәбәрчесе репортажын укыгыз.

Язучы яшьләр бармы? Басма матбугатның роле нинди? Йолдыз Миңнуллина, Луиза Янсуарлар буынын алмаштыручылар килгәнме әле? Болар хакында “Татар-информ” агентлыгы хәбәрчесенə “Идел” журналының баш мөхәррире Радик Сабиров сөйләде.

Быел Татар теле һәм татар әдәбияты буенча Халыкара олимпиада җиденче тапкыр үтте. Шунысы сөендерә: олимпиаданың географиясе дә, катнашучыларның саны да арта бара. Ә инде чит ил кешеләре татар телен өйрәнеп, Гран-прилар яулаганга без, татарлар, бик тә сокланабыз. Инде өченче япон кешесе Татарстанга килеп, олимпиадада югары дәрәҗәдәге урынга лаек булды. Сүзебез халыкара олимпиаданың Гран-при иясе Чихиро Тагучи турында. Япон кешесен татар теле кайсы ягы белән җәлеп иткән? Япон теле белән татар теле арасында нинди охшаш яклар бар? Героебыз белән шулар турында сөйләштек.

Ни өчен кыйммәтле операцияләрне чит илдә ясаталар? Бала булмау һәм дцп авыруларын дәвалап буламы? Биткә кадаткан инъекцияләрнең зыяны бармы? Болар һәм башкалар турында яшь табибә, косметолог Ясминә Усманова белән сөйләштек.