«Яңа Гасыр» каналындагы «Татарлар» тапшыруының чираттагы әңгәмәсе Пермь өлкәсендәге милләттәшләргә багышланды. Галимнәр кайбер кызыклы тарихи фактларга тукталды, андагы халыкның күпмесе татар һәм күпмесе башкорт дип яздырылган булуы турында сөйләде.

«Яңа гасыр» телерадикомпаниясенең «Татарлар» тапшыруында татарларның килеп чыгышына, язмышына багышланган әңгәмәләр сериясе башланды. Татарларның кабиләләре булганмы? Этник бүленеш булырга тиешме? Татар сүзенең башка халыклар өчен тәэсире нинди булган? Беренче тапшыруга килгән галимнәр шул хакта фикер алышты.

«Муса Җәлил: тормыш һәм язмыш» халыкара проекты авторы Радик Әмиров Муса Җәлилнең бернинди нигезсез онытыла башлавына борчылуын белдерде.

Илгиз Галиев - татар милли ризыкларын заманча төсләрдә тәкъдим итүче шеф-повар. Кая гына барса да, безнең ашларыбызны танытырга тырыша ул. Төрле конкурсларда, кичке ашларда катнашып, җиңүләр яулый. Илгиз - 2019 елда Татарстанның ел шеф-повары.

Польшада яшәп иҗат итүче Каролина Чича татар җырларын яңартып, төрле уен коралларына кушылып башкара.

Каюм Насыйри музеенда үзеңне ХХ гасыр башында яшәгән крестьян ролендә сынап карарга була.

Мин - татар, паспортымда «татар» дип язылган, мин татарча сөйләшәм, татарча җырлыйм, татарлар да минем татар икәнемне белә, башкортлар да, ди җырчы. Ул үзен башкорт дип атауны популярлыгыннан файдалану максатыннан махсус оештырылган әйбер дип атады.

Чит илләрдәге татарлар Татарстан ярдәменә мохтаҗмы? Канадада тормыш кыйбатмы? Ничек итеп дүрт телне җиңел өйрәнергә? Татар теленең бүгенге торышы турында чит илдәге татарлар нинди фикердә? Болар хакында без «Татар-информ» мәгълүмәт агентлыгында Канада татары Зилә Миргалиева белән сөйләштек.

2019 ел Татарстан тарихында үз эзен калдырды. «Интертат» төрле өлкә вәкилләреннән үткән ел турында фикерләрен сораштырды.

XX гасыр башындагы кебек үк, хәзер дә татарлар бөтен Россиядә ислам динен җиткерү буенча алгы сафта. Рәфыйк һәм Мәрьям Кадеевларның уллары да шулар исәбендә. Язмыш аларны төрле тарафларга ташлаган - бер ир туган Ак, икенчесе Кара диңгез буенда имам-мөхтәсиб вазыйфаларын башкара.

Татарстан Республикасы Президенты галстукка карый күтәртмә якалы костюмны кулайрак күрүен әйтте. «Татар-информ» татар дөньясындагы «иске яңа моданың» тарихын искә төшерә.

Төркия татарларының күбесе 8 декабрь көнне кич белән телевизор янына җыелды. Барысы да «TV8» каналын карады. Ул көнне Төркиядә зур популярлык казанган, Россиянең «Голос» программасына тиң «Ул – Төркия тавышы» (The Voice) җыр бәйгесендә миллләттәшебез Теоман Орал катнашты.

Татар әдәбиятын һәм мәдәниятен армый-талмый таныта, татар әдәбиятын борынгы чордан алып бүгенгесенә кадәр өйрәнә, журналистларга мөһаҗирлектәге татар матбугатын кайтара һәм дәреслекләр төзи. Бу вазифаны бер кеше башкара ала дип башка да сыймый. Сүзебез күренекле галимнәренең берсе – Хатыйп абый Миңнегулов турында булыр

«Яшә, татар» җырының авторы, альтернатив стильдә башкаручы музыкант күптән түгел генә үзенең башкорт икәнлеген игълан итте. Татар җәмәгатьчелеге моны җанисәп алдыннан булган сәясәт дип кабул итә. Дамир Исхаков Альберт Исмаилның бу адымы артында материаль кызыксыну бар дип саный.

Филология фәннәре кандидаты Миләүшә Хәбетдинова Нәкый Исәнбәтне репрессияләр чорында татар язучыларын утыртуга бернинди дә катнашы юклыгы хакында интервью бирде.

Түбән Новгород өлкәсе Сафаҗәй авылында нижгарлар белән бергәләп цәцәкле цәйнектән цәй эцеп кайттык әле. Зерә дә матур сөйләшә икән анда халык. Рәхәт итеп әйтеп куялар – бер сорау да калмый. Сафаҗәйнең биш мәчете, сакланып калган колхозы, өч катлы мәктәбе һәм балаларга дини тәрбия бирү йорты бар.

Кичә Татарстан журналистлар берлегендә дәүләт һәм шәхси мәгълүмат чаралары баш мөхәррирләре, блогерлар һәм “Татмедиа” җитәкчелеге татар матбугатының киләчәге турында уртага салып сөйләштеләр. Мондый очрашуны кайчан да булса бер оештырырга кирәк дигән идея моңарчы күп тапкырлар яңгыраса да, әлегә кадәр бу эшне башкарып чыгучы булмады. Шуңа да “Татмедиа” республика матбугат һәм массакүләм коммуникацияләр агентлыгы инициативасы белән уздырылган бу очрашуны түгәрәк өстәлдә катнашучы мөхәррирләр тарихи бер вакыйга буларак кабул итте.

Ватылган самолетны кырга утырткан Дамир Йосыпов очучылар училищесына соңлап кына кергән, ә режиссер Рамил Сабитов театр институтына укырга керә алмый интегеп йөргән. Мәскәүдә узган “Мәскәү-Татарстан күпере” бишенче яшьләр форумында танылган шәхесләр уңышка ирешү юллары хакында сөйләде. Очрашуны Татарстан Республикасының Россия Федерациясендәге Тулы вәкаләтле вәкиллеге оештырды. 

Россиядә бер генә милләтнең дә дистанцион рәвештә ана телен өйрәтә торган онлайн мәктәбе юк, диләр. Татарның "Ана теле" мәктәбеннән кала. Аның академик җитәкчесе, КФУның гомуми тел белеме һәм тюркология кафедрасы доценты Кадрия Фәтхуллова “Татар-информ” агентлыгы хәбәрчесенә проектның Мәскәүдә Бөтенроссия бәйгесендә җиңүе, ничек итеп тормышка ашырылуы, мәктәптә белем алып, татар телен үзләштерә алган үзенчәлекле шәхесләр турында сөйләде.

Тел галиме Флера Сафиуллинаның "Татарстан яшьләре" газетасында 1995 елда басылып чыккан әңгәмәсен тәкъдим итәбез. Әйтелгән фикерләр бүгенге көн өчен дә актуаль.

Хәзерге вакытта Америкада яшәүче татар композиторы Мәсгудә Шәмсетдинованың 1993 елның декабрь аенда "Сөембикә" журналында басылып чыккан әңгәмәсен укучыларыбызга тәкъдим итәбез. Укыйсың да, уйга каласың: утыз елга якын вакыт үткән, ә Мәсгүдә ханымның фикерләре бүген дә ничек урынлы яңгырый. Әңгәмәне журналист Филисә Хәкимова-Нәҗипова эшләгән.

Быел Казан федераль университетының Фундаменталь медицина һәм биология институтының Нейробиология буенча фәнни-тикшеренү лабораториясенең әйдәп баручы фәнни хезмәткәре, медицина фәннәре докторы Рөстәм Хаҗипов Россия Фәннәр академиясенең эволюция физиологиясе өлкәсендә бирелә торган Лев Орбели исемендәге премиягә лаек булды. Дөньякүләм танылган галим фәнни ачышлары, бала тәрбияләү, туган яклары һәм Франциядә татар галимнәре тормышы турында сөйләде.

Татар интернетындагы файдалы сайтларны, соцчелтәрләр пабликларын, татарча аккаунтларны барлап, анализ ясап, мактап һәм тәнкытьләп торучы бәйге бар - ул да булса "Белем җәүһәрләре" конкурсы. Бәйгене гамәлгә куйган Раил Гатауллин инде ул ел дәвамында бу эзлекле эшне энтузиазм белән башкарып килә. Быел бәйгенең унынычысы узган. Финалистлар билгеле.

Кемнәр интернет киңлекләрендә күп утыра, игътибар иткәндер: башкортлар башкорт шрифтларын кулланып яза, ә татарлар рус хәрефләре белән генә тезә. Нигә шулай? "Интертат" моның сәбәбен ачыкларга тырышты.

Танылган язучы, тарихи романнар авторы Нурихан Фәттах һәм аның хатыны табиб Руфина ханымның 1996 елда "Сөембикә" журналында басылып чыккан әңгәмәсе аларның гаилә тормышы, ир белән хатын мөнәсәбәте турында. Язучы шулай ук татар халкының язмышының киләчәге турында да фикерләре белән уртаклаша. Алар бүгенге көн өчен дә актуаль.

Бөтендөнья татар яшьләре форумының бу арада эше тыгыз булды. 19 октябрь - “Татарча диктант” узган көнне форум вәкиле Якуп Мамлиев Татарстанда элмә такталарда икетеллелекне тикшерү максатыннан, Теләче, Саба районнарына барды. Рейд барышын “Татар-информ” хәбәрчесе дә күзәтте.

Бүген дөньяның төрле илләрендә яшәүче татарлар "Татарча диктант" акциясендә катнашты. Ул 2016 елдан бирле үткәрелә. Татарча диктант 47 төбәктә һәм 22 илдә язылды. Акциядә ТР Премьер-министры урынбасары - Мәгариф һәм фән министры Рафис Борһанов та катнашты.

Чувашстан татарлары лидеры Фәрит Гыйбатдинов җитәкчелегендәге данлыклы "Мишәр" ансамбле Казанга җыена. Әмма бу әңгәмәбез әлеге бәйрәм кичәсе турында гына түгел. Әйдәп баручы татар кешесенә хас булырга тиешле күркәм сыйфатлар Фәрит Гыйбатдиновта бар. Шуңа бу әңгәмәдә Фәрит әфәндене иҗатчы буларак кына түгел, шәхес, милләт улы буларак укучыларыбызга ачабыз дип ниятләдек.

Унбишенче октябрьдә Татарстан мәчетләрендә татар теле курслары ачылды. Оештыручылар теләк белдерүчеләрнең артып киткәнен, хәтта балалар өчен дә курслар ачуны сорап шалтыраткан ата-аналар булуын әйтте. “Татар-информ” хәбәрчесе “Казан нуры” мәчетенә барды һәм татар телен өйрәнергә килгән Изольда ханым һәм оештыручылар белән әңгәмә корды.

“Татарча диктант – 2019” белем бирү акциясе 19 октябрь көнне Казан вакыты буенча 13:00 сәгатьтә бөтен дөньяда узачак. Бөтендөнья татар конгрессы Башкарма комитетының яшьләр иҗтимагый оешмалары белән эшләү комитеты башлыгы, Бөтендөнья татар яшьләре форумы рәисе Ленария Мөслимова, КФУ доценты, филолог Гөлназ Мөгътәсимова акциягә багышланган матбугат конференциясендә быелгы акциянең үзенчәлекләре турында сөйләде.