Баланы спорт мәктәбенә ничә яшьтән бирергә ярый, спорт төрен сайлаганда нәрсәне исәпкә алырга кирәк һәм көрәшне ничек дөньяга танытып була? “Татар-информ” агентлыгы уздырган “Туры элемтә”дә бу сорауларга "Ак Барс" балалар һәм яшүсмерләр спорт көрәш мәктәбе директоры, Көрәш һәм билбау көрәше буенча Россиянең спорт остасы Азат Нурмөхәммәтов җавап бирде.

Чабаксарда узган федераль сабан туенда көрәштә төп приз - автомобильне жирәбә белән уйнатуга, бу лотереяга Татарстан спортчыларын кертмәүгә бәйле гауга тәмам куерды. Социаль челтәрләрдә фикер алышучылар арасында хәзерге көрәш ярышлары системасын үзгәртергә кирәк диючеләр бар. Ярыш нинди системага корылырга тиеш - "Татар-информ" журналисты фикерләрне белеште.

Күптән түгел Чиләбедә узган җиңел атлетика буенча Россия беренчелегендә Актаныш егете Искәндәр Һадиев биш чакрымга йөгерүдә беренчелекне яулады. "Татар-информ" авыл егетенең бу мәртәбәле нәтиҗәгә ничек ирешүен һәм бу дәрәҗәнең нинди нәтиҗәләргә китерүен белеште.

7 июльдә Чабаксарда Федераль сабан туе узды. Төп батыр ачыклангач, көрәшчеләрне гаҗәпләндергән хәл булды. Бәйрәмнең “төп бүләге” жирәбә буенча билгеләнде. Бу көрәш дөньясында зур ыгы-зыгы башлануга сәбәпче булды. Абсолют батырга бирелгән төп призны жирәбә буенча уйнату дөресме? "Татар-информ" бу вакыйгага катнашы булган кешеләрнең фикерләрен белеште.

Футбол – ул сугыш. Сугышның цивилизацияле, канкойгыч булмаган, дөрес формасы. Бер-берсен уздыру, үзенең көчле булуын исбатларга тырышу ирләрнең канына салынган. Ә футбол шушы мөмкинлекне бирә. Ирләр һәм илләр бер-берсеннән көчлерәк икәнен цивилизацияле рухта исбатлый ала.

Дөнья чемпионатында тагын бер көтелмәгән борылыш. Франциянең яшь командасы зур өметләр багланган Аргентинаны җиңде. Аргентина футболчысы, «Барселона» һөҗүмчесе, әллә никадәр титуллар җыйган Лионель Месси командасы чемпионаттан төшеп кала. Интертат футбол матчының кагыйдәләре белән дә таныштыра.

Германия җыелма командасы Тукайны укымаган! Тренер Йоахим Лев “Ташбака илә Куян” мәсәлен укыган булса, Көньяк Кореяга 0:2 исәбе белән оттырып, футбол чемпионатыннан төшеп калмаслар иде. Россиягә җиңәм дип килгән немецлар, чемоданнарын тутырып, өйләренә кайтып китте.

“Казан-Арена”да узган матчта Колумбия җыелма командасы Польшаны 3:0 исәбе белән отты. Матбугат конференциясендә поляк журналисты Польша командасын Согуд Гарәбстанныннан кала иң начар уйнаучы дип атады. Гарәпләр Россия җыелмасына 5:0 исәбе белән оттырган иде.

Кичә “Казан-Арена”да дөнья футбол чемпионатының егерменче уены узды. Испания белән Иран командаларының стадиондагы бәрелеше европалыларның җиңүе белән тәмамланды. Испания, Европаның Азиягә караганда футболда көчле икәнен исбатлап, 1:0 исәбе белән Иранны отты.

Казанда футбол буенча дөнья чемпионатын Франция - Австралия уены ачып җибәрде. Матч шактый авыр узды, "менә-менә кертә!" дигән мизгелләре күп булды. Шуңа җанатарлар да бик дулкынланды. Уеннар өчен җан атучыларның, меңнәрчә километрлар узып Казанга килгән кунакларның йөзләрен "Татар-информ" фотохәбәрчеләре төшереп алды.

Дөнья чемпионаты дигәч, футбол күз алдына киләме? Әйе, Татарстанда соңгы ел футбол буенча дөнья чемпионатына әзерләнеп узды, шуңа аны белмәгән кеше юк. Ә бит шул ук көннәрдә республикабыз тагын бер дөнья чемпионатын - татарча көрәш ярышларын кабул итәчәк. Хәзер көрәшчеләр бу җаваплы сынауга әзерләнә. "Татар-информ" хәбәрчесе Казанның "Ак Барс" көрәш сараенда берничә көрәшченең тренировкасын күзәтте.

Күптән түгел Казан синхрон йөзү буенча Россия чемпионатын кабул итте. Бөтен ил буенча башкалага әлеге спорт төренең иң яхшы вәкилләре җыелды. Татарстан командасы бу чемпионатта дүртенче урынга чыкты - 2 бронза медалебез бар. Татарстанның синхрон йөзү Федерациясе Президенты Айрат Дәүләтшин әлеге спорт төре республикада үсештә дип саный.

Спорт турында сөйләшүләрне күзәтсәң, бөтен кеше футбол һәм хоккей белән генә мавыга диярсең. Ник соң татар көрәше турында сөйләшүчеләр юк дәрәҗәсендә? Әллә халык татар көрәшчеләрен белмиме? “Татар-информ” танылган татар көрәшчеләрен Инстаграмда барлады. Егетләрнең уңышларын сез дә күзәтеп барыгыз!

Екатеринбургта кул көрәше буенча ил беренчелегендәге ярышларда Башкортстанның Балтач районы яшь спортчы Радим Галиуллин 45 килограммга кадәр авырлык категориясендә беренче урын алды. “Татар-информ” хәбәрчесе татар спортчысы һәм аның остазы белән әңгәмә корды.

“Массакүләм спорт дәрәҗәсе кешеләрнең тормыш сыйфатына зур йогынты ясый”, - диде Россия Президенты Владимир Путин чыгышларының берсендә. Зур турнирлар, яңа спорт комплекслары төзү, республика халкының үз инициативасы булу - нәкъ менә шушы факторлар Татарстанда массакүләм спорт дәрәҗәсенең үсешенә китерде. Соңгы 18 елда нинди үзгәрешләр булды?

Халык телендә шул сүзләр генә: “Ишеттеңме әле, безнең Ижау кызы Алинә Заһитова Олимпиадада беренче урын алды бит?!”, “Афәрин, Алинә, булдырды!” Алинә исемен барыбыз да күтәреп алдык. Удмуртиянең "Яңарыш" газетасы журналисты "Татар-информ" өчен махсус Алинәнең әбисе һәм беренче тренеры белән очрашып сөйләште.

Саба районының Мәртен авылында итекле хоккей ярышлары узды. Ярышлар Саба егете, 26 яшендә юл фаҗигасында һәлак булган Фидәрис Ганиевнең якты истәлегенә багышлана. Авылча, җылы итек, бүрек, киң бияләй киеп, шайба урынына кечкенә туп белән Мәртенгә кайтып хоккей уйнауның инициаторы исән чагында Фидәрис үзе булган. Кызганыч, ул безнең арада бик аз гомер генә яшәп калды. Ләкин аннан калган татулык рухы өзелми монда.

Ике еллык тәнәфестән соң Биектау кабат көрәш рухы белән яшәде – “Ватаным Татарстан” газетасының герой шагыйрь Муса Җәлил истәлегенә 55 нче көрәш турниры әлеге районда узды. “Интертат” хәбәрчесе турнирның финал очрашулары узган икенче көненнән кызыклы фактлар китерә.

Биектауның “Биектау” спорт комплексында каһарман-шагыйрь Муса Җәлил истәлегенә “Ватаным Татарстан” газетасы гамәлгә куйган традицион көрәш турниры уза. Бүген ачылган, иртәгә җиңүчеләре ачыкланачак быелгы бәйгенең 10 кызыклы факты “Интертат” хәбәрчесе күзлегеннән.

Халыкара Олимпия комитетына 500 спортчыдан торган исемлек тәкъдим ителсә дә, Россиянең 169 спортчысына гына катнашу рөхсәт ителде. Нейтраль әләм астында чыгыш ясаячак Россия спортчылары арасында 7 татар да бар.

Әлки районында 2012 елдан бирле бокс түгәрәге эшләп килә. Биш ел эчендә Татарстан чемпионы булып танылучылары да, республика җыелма командасына кергән яшь спортчылары да бар. Әлки районының кызлары да рингта уңышлы чыгыш ясый.

Әлки районының Карга авылында гомер кичерүче 53 яшьлек Газинур Фәттахов икенче ел рәттән гер спорты буенча дөнья чемпионы булуга иреште. 2016 елдагы Казахстандагы уңышын 2017 ел азагында Көньяк Кореянең Сеул шәһәрендә дә кабатлады ул – ветераннар арасында үз авырлык үлчәвендә җиңүче булды.

Чөнки бу көнне Татарстан районы Сабан туйларының төп көрәш батыры ачыкланачак.

Узып баручы ел дөньякүләм спорт вакыйгаларына бай булды: Россиянең футбол буенча Конфедерацияләр кубогын кабул итеп алуы, Казахстанда узган кышкы Универсиада, татар көрәшенең Франциягә барып җитүе, 2018 елгы Уеннарга һәм футбол буенча беренче тапкыр бездә узачак дөнья чемпионатына әзерлек, допинг белән бәйле вакыйгалар... Үзәгендә татар спортчылары кайнашкан вакыйгалар да булмады түгел. Шул уңайдан Intertat.tatar хәбәрчесе истә калган иң кызык вакыйгаларны барлады.

Көрәш буенча ир-егетләр арасында Россия чемпионатында “алтын”га Татарстан көрәшчеләре күбрәк манылды. Ел да шулай: димәк, гаҗәп түгел. Аерма шунда – ел саен “алтын”ның бәһасе кыйммәтләнә бара. Быел чемпионат 9-10 декабрьдә Пермьдә узды. Анда 30 төбәктән 160тан артык көрәшче тугыз авырлык үлчәвендә бил алышты. Татарстанның 6 көрәшчесе алтын медаль белән кайтты. Чемпионнарның өчесе Казанның «Ак Барс» көрәш сараенда шөгыльләнә.

Бу авылда шугалак та, хәтта елга бозына ясалган шуу мәйданчыгы да юк. Хәер, авыл дип сөйләп торам, Кайбычның үзендә дә боз сарае күптән түгел генә ачылды әле. Ә менә Мөрәле мәктәбе укучысы Асия Мадаминова исеме киләчәктә тимераяклы спорт төре буенча бар дөньяга билгеле булмагае. Чөнки 11 яшьлек Асия инде бүген үк үз осталыгын Россиядә күрсәтә.

Казанның “Зенит” волейбол командасы үз тарихында беренче тапкыр клублар арасында дөнья чемпионатын отты. Ир-ат командалары арасында дөнья чемпионаты 12-17 декабрьдә Польшада узды.

Алина 2017 елда юниорлар арасында дөнья чемпионкасы дип табылган иде.

Күрсәткечләрең югары икән, әҗерен дә алырсың – Татарстанның Чаңгы узышлары һәм биатлон федерациясе шундый принцип белән эшли. Кукмарада узган Татарстанда чаңгы узышлары үсешенә багышланган утырышта җиңнәре сызганулы районнарга дистәләгән мең сумлык чаңгы майлары да өләшенде, миллион сумга спорт киемнәре алырга да ышандырдылар.

Мәскәүдә 2018 елда Россия шәһәрләрендә узачак футбол буенча дөнья чемпионатының жирәбәсе уздырылды. Чемпионатта катнашачак 32 команда төркем этабындагы көндәшләрен белде. Россия футбол җыелмасы чагыштырмача җиңел төркемгә эләкте, ә Казанда төркем этабындагы уеннарда ук дөнья чемпионнарын күреп булачак.