Татар әдәбияты һәм матбугаты аз укылу сәбәпләренең берсе - "әдәби тел" дигән ясалма тел. Татар кешесе бер телдә сөйләшә, язучы-журналистлар, телне ямьсезләргә ярамый, "урам теленә" күчмик дип, башка телдә иҗат итә. Нәтиҗәдә, чын татар телен белгән кешеләр дә "мин татар телен белмим" дип уйлый башлый һәм татар телендә укудан туктый. Журналист Рәмис Латыйпов фикеренчә, "әдәби тел"дә язудан туктарга кирәк.

Без инде өченче ел рәттән Арча районында гаиләләргә багышланган чаралар уздырабыз. Мондый бәйрәмнәр үткәрү идеясе юктан гына килеп чыкмады.

Бу атнада Татарстанның Дәүләт Киңәшчесе Минтимер Шәймиев татар активистларын Владимир Путинның сайлау штабында кабул итте. Очрашуда Бөтендөнья татар яшьләре форумы вәкилләре Тәбрис Яруллин белән Айрат Фәйзрахманов, “XI гасыр” сәяси платформасы лидеры Артур Хаҗиев һәм блогер Татар-малай катнашты.

Г.Тукай исемендәге Дәүләт премиясе лауреаты Ркаил Зәйдулла Туфан Миңнуллин исемендәге Түбән Кама татар дәүләт драма театрының Казанда булачак гастрольләре уңаеннан фикерләре белән уртаклаша.

Мәгърифәтче Илгизәр Солтан улы Гыйззәтуллин турында уйлаганда, һәрвакыт Нәкый Исәнбәт искә төшә. Үзе профессор, фәннәр докторы булмаса да, ул гаҗәеп гыйлемле, талантлы вә фидакарь зат иде. 1989 нчы елда аның Товарищеская урамындагы фатирына кереп,Татарстанга союздаш республика статусы бирүне таләп иткән хатка имза куйдырган идем. Бик рәхәтләнеп, ике дә уйламыйча куйды ул имзасын.

"Мин татарча сөйләшәм" акциясе 12 ел дәвамында йөзләгән волонтерларны туган телне саклау эшенә җәлеп итте. Галимҗан Галимов - шул волонтерларның берсе. "Интертат" электрон газетасы өчен язылган блогында ул бу эшкә алынуының сәбәпләрен аңлата.

Кеше ни өчен фаҗига турындагы хәбәрләрне ярата? Үтереш, җинаятьләр турындагы тапшырулар нигә популяр? Мәктәпләрдә үсмер балаларның иптәшләрен үтерүе, балта белән укытучыга ташлануы кебек күренешләргә мондый тапшыруларның тәэсире бармы? Психология фәннәре кандидаты, КФУның психология институты доценты Рамил Гарифуллин Интертат электрон газетасы өчен блогында шул хакта сөйли.

Габдулла Тукай исемендәге Татар дәләт филармониясе матбугат үзәге җитәкчесе Зимфира Гыйльметдинова татар фольклор музыкасы, татарча этно музыка, Татарстан Республикасы Фольклор музыкасы дәүләт ансамбленә әйтелгән дәгъваларга карата фикер белдерә.

Россия Фәннәр академиясе Көнчыгышны өйрәнү институтының фәнни хезмәткәре, сәясәт фәннәре кандидаты Илшат Сәетов язучыларның ни өчен татарча әсәрләр язарга алынмавын аңлата.

2014 елның апрелендә Казанда Татарстан мөселманнары Диния нәзарәте зур тираж белән шәйх Таҗетдин Ялчыголның “Рисаләи Газизә” китабын дөньяга чыгара. Әлеге китапны кабаттан нәшер итү татар халкының дини тормышында мөһим вакыйгаларның берсе булды, чөнки Татарстанның мөселман җәмәгатьчелеге әлеге вакытка мондый рухи азыкка “сусарга” өлгергән иде инде. Әмма татар дин гыйлеме мирасының нигез ташын тәшкил иткән бу күркәм хезмәткә дә гаделсез һәм мыскыллы рәвештә таш атучылар табылды.

5 февральдә "Син - гомер агышларым" ("Кышкы романс") җыры авторларының берсе - шагыйрь Наҗар Нәҗминең тууына 100 ел булачак. Җырның көен язган композитор - Башкортстанның халык артисты, Татарстанның Г.Тукай исемендәге Дәүләт премиясе лауреаты Рим Хәсәнов "Татар-информ" өчен махсус язган блогында Наҗар Нәҗми турындагы истәлекләре белән уртаклаша.

Башкалага килеп, Казаныбыз шаукымына ияреп яши башлаган студент елларымда иптәшләрем белән “Мин татарча сөйләшәм” акцияләрендә катнашып йөргән идем. Махсус футболкалар киеп, Бауман урамында, сәүдә үзәкләрендә татар теленә өйрәтә торган китапчыклар өләшәбез, кешеләрне туктатып, исәнмесез, сез татарча сөйләшәсезме, дип сорыйбыз. Аралашырга каршы булмаганнарга сораулар биреп, алар белән сөйләшүдән, күпмедер дәрәҗәдә эшебезне уңышлы башкарганга шатланабыз. Шул күтәренке кәефтә тулай торакларыбызга таралышкан, татар филологиясе, журналистикасы студентлыры идек без.

Көйләп уку татарның канында инде ул. Бәетләрне, мөнәҗәтләрне көйләп укыганнар, халыкның акыннары, чичәннәре булган... Гомумән, көйләү белән сөйләү арасындагы жанр татарларда еш кулланылган. Ә аннары онытыла төшкән. Йә конкрет җырлый гына, йә сөйли генә башлаганбыз...

Укучылары аны Вячеслав Юрьевич дип белә. Ә татар дөньясында ул Салават буларак билгеле. Милли хәрәкәттә актив катнашкан, “Милли хәзинә” өстәл уенын уйлап тапкан егет үзенең ни рәвешле Вячеславтан Салаватка әйләнүе турында "Интертат" электрон газетасы укучыларына да сөйли.

Авырлыклар безне тагын да чыныктыра, куәтлерәк итә. Тискәресен генә түгел, яхшысын да күрә белү мөһим. Әйе, банк өлкәсендәге кризис, тел белән бәйле мәсьәлә, өлешләп төзелештә катнашучыларның алдануы, башкалары хафага сала. Әмма сынауларсыз да булмый, шул ук вакытта сөенечләре дә җитәрлек булды. Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов журналистлар белән очрашуда 2017 елга йомгак ясады.

Безнең данлыклы һәм мәшһүр ансамблебезне нинди сүз белән бәяләргә икән дигән фикер башта күптән йөри иде. Ниһаять, таптым. Татар Дәүләт Җыр һәм бию ансамбленең юбилей концертын карарга дип театр бинасына кереп залга күз салуга, башыма шушы сүзтезмә килде. “Танылмаган танылганнар”.

Дәүләт учреждениеләрендәге бюрократия, чиратларны бетерү максатыннан хезмәтләр электрон вариантка күчерелде, күп функцияле үзәкләр төзелде. Әмма нинди генә заманча технологияләр кулланылса да, битараф хезмәткәрләр бөтен тырышлыкны юкка чыгара ала. Мәсәлән, акча ялгыш күчерелгән очракта аны кире кайтарып буламы? Журналист Гөлнар Гарифуллина үз күргәннәре турында яза.

Бүген Мәскәүдә РФ Президенты Владимир Путин зур пресс-конференция үткәрде. Анда Россиядән һәм чит илдән 1600дән артык журналист катнашты. Матбугат конференциясендә Владимир Путин әйткән кайбер мөһим фикерләрне җиткерәбез.

Узган атнада республикада үткән «Татарстанның эшлекле хезмәттәшләре» форумы Россиянең 37 төбәгеннән, 13 илдән 150 татар эшмәкәрен берләштерде. Әлеге җыенның нәтиҗәләре һәм Бөтендөнья татар конгрессының планнары хакында Татарстан Республикасының премьер-министры урынбасары, Милли Шура рәисе Васил Шәйхразиев белән сөйләштек.

Җырчы, тамада Альбина Бәширова татар рэперы Альберт Нурминский чыгышын күреп, нинди хисләр кичергән? Intertat өчен язган мәкаләсендә ул шуны тасвирлый.

Журналист Рәмис Латыйповны "Татар-информ" мәгълүмат агентлыгында татарча язмалар өчен җавапы кешеләрнең берсе дип беләм. Аның "кияү егетләре" турында мәкаләсен рәхәтләнеп укыдым.

Филология фәннәре кандидаты Миләүшә Хәбетдинова "Әлиф" спектакленә карата фикерен белдерә.

Татар халкын таныту, яшьләрдә татарга карата горурлык уянсын өчен милли геройлар кирәк. "Татар-информ" агентлыгының фотохәбәрчесе Рамил Гали шул хактагы фикерләре белән уртаклашты.

Россия Дәүләт Думасы депутаты Айрат Фәррахов “Татар-информ” мәгълумәт агентлыгы хәбәрчесе белән әңгәмәсендә берничә тел белүнең өстенлекләре һәм федераль сәясәт күзлегеннән чыгып караганда татар телен саклау өчен ниләр эшләргә кирәклеге турында фикерләре белән уртаклашты.

"Эхо Москвы" радиостанциясе журналисты Антон Орехъ татар телен мәктәптә укытуга карата үз фикерен белдерде. Журналист фикеренчә, милли республикаларда җирле халыкның телен мәктәптә мәҗбүри укыту гадәти күренеш итеп кабул ителергә тиеш.

Журналистлар, белепме-белмичәме, Салаваттан милләт дошманы ясап куйдылар. Мин социаль челтәрләрдәге фикерләрне укыдым да яңа сезонда Нәкый Исәнбәт әсәре буенча Камал театры сәхнәләштергән “Миркәй белән Айсылу” спектаклен күз алдына китердем. Параллельләр өстә ята.

Бер көнне танышым "Татарлар, берләшегез!" җырының язмасын җибәрде. Асия Әхмәтшинаның ихластан, бөердән чыккан тавыш белән башкарылган шуны җырын кат-кат тыңлаганнан соң да "Берләшегез!" дигән шигарьнең ачынулы икәнен аңламаганмын. Аның чын мәгънәсенә төшенүем Татарстан Конституциясенең 25 еллыгы уңаеннан уздырылган чарадан соң булды. Дәүләтебезнең чын бәйрәмен билгеләп үтәргә дип җыелган халыкның бик аз (нибары 2 меңләп) булуын күрү, шул кечкенә генә бәйрәмдә дә халкыбыз вәкилләренең үпкәле күз яшьләрен багу кәефемне тәмам кырды.

6 ноябрьдә республикабыз истәлекле вакыйганы бәйрәм итә – Татарстан Республикасы Конституциясе кабул ителүгә 25 ел тула. Әлеге Конституция, Татарстан Республикасының күпмилләтле халкы ихтыярын чагылдырып, кеше һәм граждан хокукларының һәм ирекләренең өстенлеген гамәлгә ашыра, халыкларның гомумтанылган үзбилгеләнү хокукына, аларның тигез хокуклылыгы, ихтыяр белдерүнең иреклелеге һәм бәйсезлеге принципларына нигезләнә.

Татарстан Республикасы Конституциясенә - 25 ел. Безнең тест Конституция, Татарстан әләме һәм гимны турындагы белемнәрегезне ачыкларга ярдәм итәр.

Тарих фәннәре докторы, Татарстан Республикасы Фәннәр академиясенең Ш.Мәрҗани исемендәге Тарих институты директоры Рафаил Хәкимов "Татар-информ" агентлыгына интервьюсында татар телен укытуга карата үз фикерләре белән уртаклашты, ата-аналарга киңәшләрен бирде.