Республика прокатына "Айсылу" фильмы чыкты. "Татар-информ" журналисты Рузилә Мөхәммәтова чираттагы татар фильмының язмышы турындагы фикерләре белән уртаклаша.

Алабугада яшәүче журналист Ленар Мифтахныкы татарларга фамилияне татарчалаштырып кулланырга киңәш итә. Моның өчен XX гасырда кертелгән, –ов, -ев кушымчаларын безнең йолаларыбыздан төшеп калган -ныкы, -неке кушымчаларына кайтырырга кирәк дип саный. "Интертат" электрон газетасына язмасында ул ни өчен үзенең шушы вариантны сайлавын аңлата.

Бөтендөнья татар конгрессының VI корылтаенда Милли Шура оешты һәм аның составы сайлап куелды. Шураның рәисе вазифаларын башкару Татарстан вице-премьеры Васил Шәйхразыевка йөкләнде."Интертат" Татарстан Республикасы Дәүләт Киңәшчесе Минтимер Шәймиевнең чыгышын тәкъдим итә.

Тарих фәннәре кандидаты, Татарстанның атказанган мәдәният хезмәткәре Тәэминә Биктимирова үзенең мәкаләсендә "Татар университеты" исеме белән аталган уку йортының татар халкы өчен әһәмияте турында яза.

Татарстан Республикасы һәм татар халкының башкаласы Казанда бүген Бөтендөнья татар конгрессы съезды башланды. Алтынчы мәртәбә үткәрелүче бу чарага җир шарының төрле почмакларыннан бер меңнән артык делегат килде, алар биредә 6 августка кадәр калып, милли рух, тел, мәдәният, сәяси вәзгыять турында фикер алышачак, милләтнең киләчәге өчен мөһим карарлар кабул итәчәк.

Бүген төн йокламыйча, якын дустым Хәния Фәрхинең миңа әйткән сүзләрен барлап чыктым. Хатирәләр яңарды.

Төркиядә 2016 елгы фетнәнең бер еллыгына багышланган чаралар узды. Вакыйгада катнашкан “Татар-информ” хәбәрчесе, фетнәнең ни өчен милли бәйрәм рәвешенә әйләнүен ачыкларга тырышты.

“Хиҗаблар безнең культурага, татар мәдәниятенә хас түгел, алар аркылы чит ил идеологиясе керә”, дигән фикерләр ишетергә туры килә. Урамда гарәп илләрендәгечә озын күлмәк киеп йөргән хатын-кызларга карата халыкның мөнәсәбәте төрле. “Татар хатын-кызлары алай киенмәгән, болай дөрес түгел”, - ди кемдер. Татар хатын-кызлары калфактан йөрергә тиеш диючеләр дә бар. Кем хаклы? Казанның “Гаилә” мәчете имам-хатыйбы Рөстәм хәзрәт Хәйруллин "Интертат" электрон газетасында шул хактагы фикерләре белән уртаклашты.

Зөя утрау-шәһәренең Успение монастыре Бөтендөнья мирасы исемлегенә кертелде. Ул Россиянең ЮНЕСКО исемлегендәге 29 нчы объекты. Бу шатлыкны уртаклашу йөзеннән “Татар-информ” мәгълүмат агентлыгы генераль директоры Шамил Садыйков Татарстан Республикасының Дәүләт Киңәшчесе, “Татарстан Республикасы тарихи һәм мәдәни истәлекләрен торгызу Республика Фонды”ның Попечительләр Советы Рәисе Минтимер Шәймиев белән әңгәмә корды.

Соңгы вакытта татар мәдәнияте, сәнгать доньясы бер-бер артлы талантлы ул-кызларын югалтып кына тора. Билгеле шәхесләр үлгәннән соң да күз алдында: алар белән саубуллашу дисеңме, җирләү, 3 ен, 40ын үткәрү – барысы да халыкка мәгълүм. Кайвакытта арттырып та җибәрәбез кебек. Болай ук һәрнәрсәне афишалауның доньялыктан киткәннәр өчен файдасы бармы икән?!

Быелгы җил-яңгырга кушылып Казанда футбол давыллары гөрли. Транспорт агымы үзгәрә, аэропорт-вокзал тирәсендә спортчылар, волонтерлар, җанатарлар кайнаша. Телевизорда туп тибү тавышы, меңнәрчә фанатларның кычкыруы ишетелә. Аларның битләргә буяу ягу, чәчләренә канатлар кыстыру, башларына әллә ниләр киеп, ярымкыргый кыяфәт белән шаккатыру... Әле бит бу эшнең башы гына, киләсе елда, футбол буенча дөнья чемпионаты Казанга килгәч, ниләр булыр?

Күптән түгел Казанга килеп киткән Хөсәен Дириоз әңгәмә Төркия һәм Россия арасындагы багланышлар хакында сөйләде, ике ил арасында мөнәсәбәтләр җайлауда "KazanSummit-2017" форумы, шулай ук Татарстан Президенты Рөстәм Миңнехановның ролен һәм әһәмиятен билгеләп үтте.

Җырчылар күп... Саный башласаң санап, тыңлый башласаң тыңлап бетерә торган түгел. Ә иң начары - бик күп җырчыларның җырлаганын тыңлау бер газапка тиң була: ни тавыш, ни моң... Нишләп кенә җырчы исемен күтәреп йөри икән бу кеше дип уйлап куясың.

Болгар Ислам академиясе ачылуның әһәмияте нәрсәдә? Казан белән Мәскәү арасына яңа Шартнамәгә кул куелырмы? Кайсы өлкәдә татар кешесе губернатор булырга тиеш булган? Бу турыда РФ Дәүләт Думасы депутаты, тарихчы Фатих Сибагатуллин Интертат.ру электрон газетасы хәбәрчесенә сөйләде.

ТР Үзәк сайлау комиссиясе рәисе Әгъзам Гобәйдуллин сайлаулар турындагы законга кертелгән соңгы үзгәрешләр хакында сөйләде. Дәүләт Думасы үзгәрешләргә кагылышлы төзәтмәләр пакеты кабул иткән иде, алар Федерация Советы һәм ил Президенты хуплаганнан соң үз көченә керәчәк. Әгъзам Гобәйдуллин әлеге төзәтмәләрне кабул иткән очракта гражданнарны нинди үзгәрешләр көтүе хакында бәян итте.

2016 елның азагында Татарстан җитәкчелеге ЮНЕСКОның материаль булмаган байлыклары исемлегенә Сабан туен кертү мөмкинлеге каралган иде. Бөтендөнья татар яшьләре форумы рәисе Тәбрис Яруллин татар халкының бу бәйрәмен исемлеккә кертүнең нинди нәтиҗәләргә китерәчәге турында уйлана.

Татарстанның икесе ике милләттән булган ике бөек композиторның юбилей кичәләрен бер симфоник концерт итеп берләштерелү идеясе татар җәмәгатьчелегендә шактый аптырау тудырды.

Татарстан Республикасының Дәүләт Киңәшчесе, “Яңарыш” Республика Фондының Попечительләр Советы Рәисе Минтимер Шәймиевнең “Татар-информ” мәгълүмат агентлыгы генераль директоры Шамил Садыйков белән әңгәмәсен тәкъдим итәбез.

Татарның уй-фикерләү дәрәҗәсе башка милләт кешеләренекеннән аерыла, менталитеты башка микән әллә ул? Intertat.ru битләрендә “Муса белән Артур кирәк: татар көрәше үсештәме?”, “Татар көрәшен таныту кемгә кирәк?” исеме астындагы күзәтү-язмалар басылып чыкканнан соң әлеге сорау күңелгә тынгылык бирми. Рус телендәге спорт матбугат чараларын гына күрегез: көн саен кайсы да булса команданы, клубны, йә булмаса спортчыны сүгәләр. Аңа карап берсенең дә укасы коелмый – ник яздың, диючеләр юк. Ә бездә!.. Шундый уйлар мине көрәш үсеше өчен кирәк булган тагын бер тәкъдим – көрәшчеләр рейтигын булдыру мәсьәләсен күтәреп чыгарга этәрде.

Радик Юльякшинның үзе белән сөйләшкәнче үк мин шушы фикердә идем. Сөйләшкәч, бу фикерем ныгыды гына.

Мәскәүгә килеп яши генә башлаган елларда вокзалда, кибеттә татарча сөйләшкәннәрен ишетсәм, аякларым шул якка тарта, туган телемдә сөйләшүче бу кешеләр янына барасым, исәнләшәсем, үземнең дә татар икәнлегемне әйтәсем килә иде. Ә татарлар күп яши биредә, 900 меңнән артык диләр. Шунысы кызык, бу сан Казанда яшәүче татарлардан күбрәк.

Intertat.ru электрон газетасында киленнәргә булачак кайнаналарның типик таләпләре турында язган иде. Хәзер инде кияүләргә таләпләр турында язарга вакыт җитте. Кияү нинди булырга тиеш? Альбина Бәширова шул хакта яза.

Шагыйрь Газинур Морат “Пар алма” (2008) исемле китабыма язган “Кереш сүз”дә: “Автор (Сания Әхмәтҗанова – Интертат) өчен җыр һич тә музыкаль төшенчә генә түгел, ул — кеше күңеленең барлык төс-сурәтләрен, әверелеш-тирбәлешләрен сынландыра торган иҗади хәл-халәт тә. Бабаларыбыз юкка гына, җырның ертыгы юк, димәгәндер инде. Дөрес, халкыбыз әлеге тәгъбирне үзе чыгарган җырларга карата әйткән булгандыр. Халык җырларының, чыннан да, ертыгы юк шул”, - дигән иде. Ә менә җырның, уйлап карасаң, “ертыгы” була икән. Русларның “из песни слов не выкинешь” дигән әйтеме аны соңыннан, бик теләсәң дә, ямап-үзгәртеп булмаганга бер ишарә булып торадыр, минемчә.

Татар һәм башкорт эстрадасының иң якты йолдызы Элвин Грей (Радик Юлъякшин) Казанда өч көн рәттән аншлаг белән концертлар куйды. Элвинның Казандагы чагын туры китереп, "Татар-информ" мәгълүмат агентлыгы аннан зур интервью алды. Менә инде берничә көн Фейсбук һәм Инстаграм социаль челтәрләрендә Элвинның популярлыгы турында кайнар бәхәс бара. Татарстанның атказанган артисткасы, җырчы Айгөл Бариеваның бу уңайдан әйткән фикерен Intertat.ru укучыларына тәкъдим итәбез.

Сүз дәвере бетте. Сүзсез дәвердә Тукаебызны югалтмас өчен, без аны моңга һәм пластикага трансформацияли башладык.

Әле ничә ел элек кенә DJ Шәкерт авылда һәм калада үтүче татар дискотекалары турында интервью биреп, YouTube йолдызына әйләнгән иде. 2009нчы елларда авыллардагы дискотекаларда клублар шыгрым тулган булса, калаларда бу юнәлеш әле үсеп кенә килә иде. Ә хәзер татар дискотекалары нинди хәлдә?

Бүген Казанда Татарстан халыкларының III съезды узды. Көн тәртибенә “Татарстан Республикасының бүгенге этапта этномәдәни үсеше” мәсәьәләсе куелган иде. Төп доклад белән Татарстан Республикасы Президенты Рөстәм Миңнеханов чыгыш ясады.

Балачактан таныш дус егет Илдус, авылдан шәһәргә эшкә китеп, миллионнан артык әҗәткә батты. Отышлы уеннар уйный торгач, чикне югалтты ул, азартка китте. Ә бит бердигән чибәр хатыны бар, балалары үсеп килә. Акча кадерен белми дияр идең, кечкенәдән эш эшләп үскән тырыш авыл егете. Күрәсең, гаилә, хезмәт сөю генә киртә була алмый бу чиргә. Гаиләсе әҗәтен ничә еллар түләде, бүтән шәһәргә эшкә җибәрмиләр хәзер үзен. Илдус үзе дә барырга курка, диләр: «Түзеп тора алмам, уйныйсым килә, үземә һаман да ышанмыйм әле», - дип әйтә икән. 4 ел узса да, уенга тартылу теләге бетмәгән.

Татар кешесенең “ватып-җимереп” рус телендә сөйләшүен ишеткәч, йөзләргә елмаю “кунаклый”. Татарның рус акценты белән сөйләшүе гаеп эш үк булмаса да, оят яки көлке итеп кабул ителә. Алабуга журналисты Ленар Мифтахныкы акцент белән сөйләшү, киресенчә, матур күренеш итеп кабул ителергә тиеш дип саный. Бу хакта ул Intertat.ru электрон газетасында үз фикерләре белән уртаклашты.

Татарстанның Авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министрлыгы призына уздырылган бәйгедә – беренче, шәһәр командалары да килеп кушылган республика чемпионатында – икенче, Муса Җәлил истәлегенә «Ватаным Татарстан» республика газетасы тарафыннан гамәлгә куелган турнирда – өченче, Данил Галиев истәлегенә уздырылган республикакүләм бәйгедә дүртенче урын... Көрәш сезонында шундый нәтиҗәләргә ирешкән Теләче районы командасы белән республикада тиңләшә алырлык башка авыл районнарын күрмим. Менә шул әйдәман районның иң дәрәҗәле турнирын – атказанган спорт остасы Наил Хәмидуллин истәлегенә уздырылган бәйгене тамаша кылырга насыйп булды.