Тутберидзе, федерация, комитет: Камилә Вәлиеваның эзәрлекләнүе өчен кем җавап бирер?

Пекинда Камилә Вәлиеваны якладылармы? Хеппи-энд? Юк…

7 февраль иртәсендә бөтен Россия фигуралы шуу буенча команда турнирында Олимпия уеннарының алтын медале өчен шатланды. Бөтен ил, ил генәме — бөтен планета 15 яшьлек Камилә Вәлиеваның Пекиндагы чыгышын алкышлады. Һәм ул моңа лаек та иде. Турысын әйтик, «Татар принцессасы» Россия спортының горурлыгы. «Допинг» белән бәйле җәнҗал тирәсендәге ыгы-зыгыларга карамастан, ул шулай булып калачак. 

Барысы да хатын-кызлар арасында ялгыз шуу буенча шәхси беренчелектә уңышны алдан сизенеп, кинәнү кичерә иде. Ә аннары аяз көнне күк күкрәгәндәй хәбәр… 11 февраль көнне иртән Халыкара тест уздыру агентлыгы (ITA) рәсми рәвештә Камилә Вәлиеваның уңай допинг тесты турында белдерде. 

Фигуристканың пробасы Россиянең допингка каршы агентлыгы (РУСАДА) тарафыннан 2021 елның 25 декабрендә, Санкт-Петербургта узган 2022 елгы фигуралы шуу буенча Россия чемпионаты вакытында алына. Inside The Games чит ил басмасы Вәлиеваның допингы турындагы мәгълүматны беренче булып бастырган иде. Күпләр моны кире кагуны көтте, ләкин әлеге мәгълүмат инкяр ителмәде.

Бу яңалык турында фикер алышуга Россия массакүләм мәгълүмат чаралары да кушылды. Кайберәүләр хәтта читтән торып кына Вәлиеваны ике елга квалификациясеннән мәхрүм итеп, Россиянең фигуралы шуу буенча җыелма командасын команда турнирында яуланган алтын медальсез калдырды. Хәер, публикацияләрнең авторларына бу фантазияләрен тиздән кире кагарга туры килде.

Хәзерге вакытта рәсми мәгълүматка караганда, Камилә Вәлиева Олимпия уеннарында шәхси ярышларга әзерлекне дәвам итәчәк, аннан вакытлыча читләштерү гамәлдән чыгарылган. Ә менә фигуралы шуу буенча команда турнирының алтын медальләре буенча сорау әлегә ачык. Барысын да Халыкара спорт судының (CAS) 15 февральдә узасы утырышы хәл итәчәк. Анда Вәлиевага шәхси ярышларда катнашырга бирелгән рөхсәтне яңадан карарга да мөмкиннәр.

«Җинаять һәм җәза»: Камилә Вәлиевага тыелган препаратны кем биргән?

Бу шаккаткыч вакыйга, чөнки 15 яшьлек спортчының допинг кабул итүенә соңгы мизгелгәчә ышанасы килмәде. 15 яшьлек спортчыга көчле психологик һөҗүм ясалды, ә иң мөһиме, балигъ булмаган Камилә Вәлиеваның канында тыелган матдәләр табылу фактын берәү дә кире какмый.

Көнбатышның мәкере хакында әллә никадәр сөйләргә була, тик Россиянең гаҗәеп фигуристкасы Камилә Вәлиеваның газаплары өчен кем җәза алыр? Кемдер, аңлы рәвештәме яки юкмы, яшь спортчыга спортта тыелган препаратлар биргән.

Вәлиеваның канында триметазидин тапканнар. Бу препарат ангинаны дәвалау өчен кулланыла, гипоксия яки ишемиядән соң күзәнәкләрнең метаболизмын яхшырта. Аны йөрәкне ныгыту һәм стенокардия өянәкләрен кисәтү өчен кулланалар. 15 яшьлек спортчының үз ихтыяры белән шундый үзенчәлекле препаратны кабул итә алмавы аңлашыла. Өстәвенә, триметазидин Допингка каршы бөтендөнья агентлыгының (WADA ) тыелган препаратлары исемлегенә керсә дә, спорт күрсәткечләрен яхшыртмый.

«Очраклы табиб хатасы»на беркем дә ышанырга тиеш түгел

Триметазидинны Вәлиева ярышка кадәрге чорда, декабрьдә кабул итә. Чыннан да, Вәлиевага әлеге препаратны кулланырга тәкъдим итүчеләрнең кемнәр? Аек акыллы кешеләр «бәхетсезлек очрагы» яки табибның белә торып хаталануы турындагы версияләргә ышанырга тиеш түгел.

Шулай итеп, препаратны кабул итү турындагы карарны Россиянең фигуралы шуу федерациясе, Россия Олимпия комитеты, Этери Тутберидзенең тренерлар төркеме әгъзалары яки кызның әти-әнисе кабул итә ала. Бу исемлеккә «Самбо-70» мәктәбенең медицина хезмәтен дә өстәргә мөмкин булыр иде, ләкин Этери Тутберидзе төркеменең «Самбо-70» мәктәбе каршында тулысынча автономия шартларында эшләве билгеле. Ә башка вариантларның булуы бөтенләй мөмкин түгел. 

Гаеплеләрне ачыклау һәм җәзалау зарурлыгы, һичшиксез, бар. Чөнки сүз 15 яшьлек яшүсмер турында бара һәм табибларның гамәлләренә хокукый бәя бирелергә, хәтта җинаять эше кузгатылырга тиеш. Бу хакта аерым экспертлар әйтте инде.

«Тыелган препаратны биргән кешене төрмәгә утыртырга кирәк»

«Татар принцессасы»ның допингы белән бәйле хәлне биатлон буенча дүрт тапкыр Олимпия чемпионы Александр Тихонов шәрехләде.

«Светлана Журова фигуралы шуу остасы Камилә Вәлиеваның пробасында табылган допинг — сәяси заказ дип, дөрес булмаган белдерү ясый. Мин сезнең Карен Шахназаров белән беравыздан Сочидагы допинг белән бәйле җәнҗал турында да, бу сәяси заказ, дип сөйләвегезне хәтерлим. Нәтиҗәдә, Россиянең гаебе судта исбатланды һәм без хәзер флагсыз һәм гимнсыз чыгыш ясыйбыз. Ничә ел Дәүләт Думасында утырып, син допинг турындагы законны, спортчыларны да, тренерларны да, РУСАДАны да (Россиянең допингка каршы милли оешмасы — Т-и иск.) уйланырга мәҗбүр итсен өчен, ничек эшли торган итү турында уйласаң иде», — дип белдерде Александр Тихонов. 

«Миңа бик күпләр Олимпия уеннарында катнашкан депутатларның шундый сүзләреннән көлеп шалтырата. Бу безнең үз наданлыгыбыз һәм җавапсызлыгыбыз булганда, нинди сәяси заказ? Сез шундый талантлы спортчыны имгәтәсез һәм карьерасын җимерәсез. Аңа тыелган препаратны биргән кешене төрмәгә утыртырга кирәк», — дип билгеләп үтте биатлон буенча дүрт тапкыр Олимпия чемпионы.

Чынлыкта җәнҗаллы вәзгыятьне сәясәт һәм Россия спортының Көнбатыш илләренең мәкерлелеге тарафыннан эзәрлекләнүе белән бер Светлана Журова гына акламый. Сүз дә юк, WADA, CAS һәм башкалар бу вәзгыятьне үз максатларында кулланырга тырышачак, тик бу 15 яшьлек спортчыга спортта тыелган препаратларны билгеләү фактын инкяр итми.

Бу хәлдә гаеплеләрне эзләү һәм җәза бирү медальдән һәм аерым бер Пекин Олимпиадасында Россия язмышыннан да мөһимрәк. Ничек кенә карасаң да, хәл шаккатарлык. Пекиндагы 15 яшьлек «татар принцессасы»н эзәрлекләүләргә юл куючыларның, Россиянең спорт горурлыгы булган Камилә Вәлиевага турыдан-туры аяк чалучыларның башлары очарга тиеш.