«Сайлаулар – бәйрәм кебек»: «Сайлау ноктасы» подкастында традицияләр турында сөйләштеләр
«Сайлау ноктасы» подкастының беренче чыгарылышында сайлауларның үтәкүренмәлелеге, кешеләрнең ышанычы, сәяси гореф-гадәтләр һәм яшьләрнең актив катнашуы турында сөйләштеләр. Подкаст 20 август кичендә Казансу яр буендагы мәгълүмат үзәгендә оештырылды.
«Безнең тәңгәллек берничә элементтан гыйбарәт – символлар, гореф-гадәтләр, ритуаллар, институтлар. Бу – безнең дөньяны кабул итүебез. Кешеләр, аеруча кайбер субъектларда яшәүчеләр, сайлауларны экспертларга караганда да яхшырак аңлый. Алар өчен бу – зур эштә катнашу, төбәк үсеше юнәлешенә шәхсән ярдәм итү», – дип сөйләде Россия политологы, Россия Иҗтимагый палатасы рәисенең закон проектларына һәм башка норматив актларга җәмәгать экспертизасы буенча беренче урынбасары, публицист Александр Асафов.
Татарстанда сайлауларга халыкның традицион рәвештә күп йөрүе кешеләрнең сайлау процессына ышанычы турында сөйли. Шуңа күрә, сайлауларны оештыру турында сүз барганда, бу ышанычны күрсәтү өчен шартлар булдыру күздә тотыла, диде политолог.
«Халыкның килүе – ышаныч күрсәткече генә түгел, ә системаның үтәкүренмәле, аңлаешлы булуы, закон процедуралары, тавыш бирүчеләрнең хокуклары, шулай ук участок һәм субъект сайлау комиссияләренең хокуклары үтәлү күрсәткече дә. Кандидатлар хокукларын яклау да гаять әһәмиятле», – дип өстәде Асафов.
Сайлаулар барышын яктыртучы журналистлар һәм блогерлар эше дә легитимлыкның бер өлеше. Легитимлык – иминлек һәм үсеш белән бәйле киң карарларда ышаныч һәм бу ышанычны тормышка ашыру хокукы, дип аңлатты политолог.
«Легитимлык – компетенцияләре, сәяси ихтыяры, амбицияләре, мандатны гамәлгә ашыру өчен җаваплылык алырга теләге һәм мөмкинлеге булган кешеләргә мандатны тапшыру», – диде Александр Асафов.
Татарстан Үзәк сайлау комиссиясе рәисе Андрей Кондратьев искәрткәнчә, «Сайлаулар» Дәүләт автоматлаштырылган системасы ярдәмендә, кешеләр онлайн режимда ниләр булуын күзәтә ала. Сайлау участокларында хәзер 100 процент видеоконтроль кертелде.
«Участокта ниндидер провокация очраклары булса, участок сайлау комиссиясе әгъзалары ул мизгелдә ниләр булганын раслый һәм күрсәтә ала. Моннан тыш, республикада әзерләнгән 16 мең күзәтче бар, кешеләр үзләре теләп килә. Без максималь рәвештә ачык булу өчен барысын да эшләргә тырышабыз – Үзәк сайлау комиссиясе утырышларының туры трансляцияләре, мәгълүмат үзәге, матбугат конференцияләре. Бездә сөйләшү өчен ябык темалар юк», – дип аңлатты Андрей Кондратьев.
Аның сүзләренчә, республика җитәкчесен беренче тапкыр сайлаулар 34 ел элек, 1991 елда булган. Узган еллар дәвамында Татарстанда сәяси гореф-гадәтләр барлыкка килгән.
«Кешеләр тавыш бирә, сайлауга бәйрәмгә килгән кебек, гаиләләре белән килә», – диде Үзәк сайлау комиссиясе рәисе.
Александр Асафов әйтүенчә, безнең илдә сайлау вакытында тавыш бирүнең гаилә традицияләренә кимендә 120 ел. Бәйрәм хисе дә электән килгән традиция. Ә илнең киләчәген формалаштыруда һәр кешенең тавышы мөһим.
«Әгәр үз киләчәгегезне төземисез икән, аның башка кеше төзи. Моның өчен дөньядагы иң алдынгы сайлау системасы – Россиянең сайлау системасы мөмкинлек бирә. Яшьләрнең тавыш бирү аркылы киләчәкне булдыруда катнашуы – легитимлыкның төп, ачык үрнәге», – диде публицист.
Андрей Кондратьев билгеләп үткәнчә, республикада сайлаучыларның 33,5 проценты яшьләр. Татарстан Рәисе сайлауларда якынча 40 мең яшь кеше беренче мәртәбә тавыш бирәчәк.
«Сайлау ноктасы» – Казансу яр буендагы мәгълүмат үзәгендә яздырыла торган беренче ачык подкастлар сериясе. Монда тавыш бирүнең мөһимлеге, сайлау технологияләренең ничек үзгәрүе һәм Татарстан халкының бергәләп нинди киләчәк сайлавы турында гади һәм аңлаешлы телдә сөйлиләр.
Татарстанда 14 сентябрьдә, бердәм тавыш бирү көнендә, ТР Рәисен, 7,5 меңнән артык муниципаль депутат сайлаулар һәм 18 нче номерлы бер мандатлы Мәләкәс сайлау округы буенча ТР Дәүләт Советы депутатын өстәмә сайлаулар узачак. ТР Үзәк сайлау комиссиясе Татарстан Рәисе сайлауларында кандидатлар итеп Рөстәм Миңнехановны («Бердәм Россия»), Виталий Смирновны («Социаль гаделлек өчен Россия Пенсионерлар Партиясе»), Руслан Йосыповны (ЛДПР) һәм Хафиз Миргалимовны (КПРФ) теркәде.