Путин: Кытайның Украина конфликтын җайга салу буенча тәкъдимнәре тормышка ашардай

Кытайның Украина конфликты буенча тәкъдимнәре тормышка ашардай, һәм алар тынычлык урнаштыру өчен нигез була алыр иде, дип әйтте Россия Президенты Владимир Путин. Бу хакта РИА Новости яза.

«Әлбәттә, Кытай дусларыбызның тәкъдимнәрен беләбез. Без бу тәкъдимнәрне югары бәялибез. Алар шактый реалистик, дип саныйм. Һәрхәлдә, тыныч килешү нигезе була алырлар иде», – диде Путин Кытай Халык Республикасына сәфәре алдыннан.

Путин Украинаның Россия белән сөйләшүләр алып баруны тыю турында закон чыгарганын да әйтте.

Февраль аенда Кытай хакимияте Мәскәү һәм Киев конфликтын җайга салу буенча позиция документы чыгарды. Бу документ 12 пункттан тора, шул исәптән утны туктатуга, барлык илләрнең дә иминлек өлкәсендәге законлы мәнфәгатьләрен хөрмәт итүгә өндәмәләр дә бар.

«Кытай планы» 2023 елның февралендә тәкъдим ителде. Ул түбәндәгечә:

1. Барлык илләрнең суверенитетын хөрмәт итү. Кытай Халык Республикасы халыкара законнарны, шул исәптән Берләшкән Милләтләр Оешмасы уставын үтәргә, «барлык илләрнең суверенитеты, бәйсезлеге һәм территориаль бөтенлеге гарантияләнергә тиеш» дип саный.
2. «Салкын сугыш» менталитетыннан баш тарту. Кытай «бер илнең иминлегенә башка илләрнең иминлеге исәбенә ирешеп булмый, һәм региональ иминлек хәрби блокларны көчәйтү яки киңәйтү аша тәэмин ителә алмый» дип саный.
3. Атышны туктату. Кытай «бәрелештә җиңүчеләр юк» дип билгели һәм «барлык якларга да рациональлекне һәм тынычлыкны сакларга, утка май сипмәскә, конфликтларны кискенләштермәскә, Украина кризисы аркасында кискенләшүгә юл куймаска кирәк» дип саный. Ул Россия белән Украинаның туры диалогын яңартуны хупларга, «хәлне йомшартуга» һәм «атышны комплекслы рәвештә туктатуга ирешергә» кирәк, дип саный.
4. Тынычлык турында сөйләшүләрне башлау. Кытай фикеренчә, «диалог һәм сөйләшүләр – Украина кризисыннан чыгар өчен бердәнбер юл». Халыкара җәмәгатьчелек конфликт якларына «сәяси җайга салу өчен ишек ачарга», шулай ук моның өчен шартлар тудырырга һәм сөйләшүләр өчен мәйданчык бирергә ярдәм итәргә тиеш.
5. Гуманитар кризисны чишү. Пекин «гражданнар куркынычсызлыгын сакларга» һәм аларны эвакуацияләү өчен гуманитар ярдәм булдырырга һәм бу мәсьәләдә Берләшкән Милләтләр Оешмасы ролен сакларга өндәде.
6. Гражданнарны һәм сугыш әсирләрен яклау. Кытай билгеләп үткәнчә, конфликт яклары гражданнар һәм гражданнар объектларына һөҗүмнәрдән тыелырга, хатын-кызларны һәм балаларны якларга, шулай ук хәрби әсирләрнең хокукларын хөрмәт итәргә тиеш. Кытай Россия һәм Украина арасында әсирләр белән алмашу өчен «уңай шартлар» булдырырга чакырды.
7. Атом электр станцияләренең куркынычсызлыгын саклау. Кытай, атом электр станцияләренә кораллы һөҗүмнәргә каршы торырга кирәк, дип саный. Документ нигезендә, барлык яклар да атом куркынычсызлыгы конвенциясен үтәргә һәм техноген атом-төш аварияләреннән сакланырга тиеш.
8. Стратегик куркынычларны киметү. Пекин атом коралын кулланып булмавын һәм аны куллануга яки куллану куркынычына каршы торырга кирәклеген ассызыклый. Ул шулай ук «төрле шартларда теләсә нинди илнең биологик һәм химик коралын үстерүгә һәм куллануга» каршы.
9. Ашлык чыгаруны гарантияләү. Кытай фикеренчә, бар яклар да 2022 елда Россия, Украина, Төркия һәм Берләшкән Милләтләр Оешмасы тарафыннан имзаланган Кара диңгез буенча ашлык ташу турындагы килешүне үтәргә тиеш.
10. Бер яклы санкцияләрне туктату. Кытай мондый чаралар «проблемаларны чишмәү генә түгел, яңаларын тудырачак» дип саный. Ул барлык илләрне «бер яклы санкцияләрдән явызларча файдалануны туктатырга» һәм аның урынына «Украинадагы кризисны суытуда роль уйнарга, үсеп килүче илләр икътисады үсеше һәм кешеләрнең яшәү шартларын яхшырту өчен шартлар тудырырга» өндәде.
11. Җитештерү һәм тәэмин итү чылбырының тотрыклылыгын тәэмин итү. Пекин билгеләп үткәнчә, дөнья икътисадын якларга һәм аны сәясәтләштерүгә һәм хәрби максатларда куллануга каршы торырга кирәк. Ул энергетика, финанс, ашлык сәүдәсе һәм транспорт өлкәләрендә халыкара хезмәттәшлекне өзмәскә чакырды.
12. Сугыштан соңгы җимерек биналарны торгызуга ярдәм итү. Кытай халыкара җәмәгатьчелеккә конфликт зоналарында сугыштан соңгы җимерек биналарны торгызуга ярдәм итү өчен чаралар күрергә кирәк, дип саный, һәм ул бу мәсьәләдә «ярдәм күрсәтергә һәм конструктив роль уйнарга» әзер.