Ни өчен гаҗәпләнгәндә күз түгәрәкләнә, авыз ачыла?

Гаҗәпләнү — когнитив эмоция, ул көтелмәгән очракка карата хис белдерү. Кеше гаҗәпләнгәндә, аның күзләре үзеннән үзе түгәрәкләнә. Бу күренеш кешедә генә түгел, хайваннарның күбесендә — этләрдә, песиләрдә һәм маймылларда да була. Бу турыда фактлар сайтында язылган.

Кеше алдан көтелмәгән хәл белән очрашуга, аның баш мие мобильләшә, бөтен игътибарны әлеге вакыйга чыганагына юнәлтә. Ул таныш булмаган әйбер хакында мөмкин кадәр күбрәк белешмә тупларга тырыша. Шуңа күрә гаҗәпләнгәндә күзләр автомат рәвештә зурая, инстинктлар йогынтысында күзәтү почмагы үзеннән-үзе киңәя, кеше бу процессны үзе контрольдә тотмый.

Гаҗәпләнүнең тагын бер үзенчәлеге — авыз ачылу. Авыз ачылу күзләр түгәрәкләнү белән турыдан-туры бәйле. Бу рефлекс борынгы бабаларыбыздан килә. Алар куркыныч очракта авызларын ачкан. Авыз ачу вомероназаль органны эшләтеп җибәрә — бу исә ис тоюны көчәйтә. Ачык авыздан исләр борынга тизрәк керә. Бу очракта баш мие башка сизү органнарын — күзләрне һәм колакларны тагын да ныграк эшләтеп җибәрә. Хайваннарның көтелмәгән хәл ягына таба колаклары тырпайса, кеше исә күз кабакларын киңрәк итеп ача, шулай итеп күз күреме диапазонын арттыра.

Безнең заманда рефлектор күнекмәләр практик әһәмияткә ия түгел инде. Тик шулай да алар эшли һәм кеше күзләрен зур итеп түгәрәкләндерә, авызын ача, диелә бу хәбәрдә.