Мәктәптә нинди кием киясен кем хәл итә? Уку йорты ата-аналарга билгеле бер кибетне яки җитештерүчене киңәш итә аламы? Әгәр укучы формасыз килсә, аны дәресләргә кертәләрме? Бу сорауларга җавапны «Татар-информ»га биргән интервьюда Татарстанда бала хокуклары буенча вәкаләтле вәкил Ирина Волынец сөйләде.
«Формаль булмаган асоциаль яшьләр берләшмәләре символикасы төшерелгән кием кию киңәш ителми»
Ирина Владимировна, укучыларның мәктәп формасына таләпләрне кем билгели?
«Россия Федерациясендә мәгариф турында» Федераль закон нигезендә белем бирү оешмалары укучыларның киеменә таләпләрне билгели ала. Шул ук вакытта алар ил субъекты дәүләт хакимиятләренең вәкаләтле органнары раслаган типик таләпләргә таяна. Укучыларның киеменә, шул исәптән, аның гомуми кыяфәтенә, төсенә, фасонына, логотибына һәм аерымлык билгеләренә төгәл таләпләрне белем бирү оешмасының норматив актлары билгели.
Мәктәпләр укучылар өчен көндәлек, «парадный» һәм спорт формасын билгеләргә хокуклы. Балалар «парадный» киемне бәйрәм көннәрендә һәм тантаналы линейкаларга кия. Малайлар һәм егетләр өчен бу – аксыл күлмәк яки бәйрәмчә аксессуар белән бизәлгән көндәлек кием. Кызлар өчен аксыл төстәге блузка һәм бәйрәмчә аксессуар шундый өстәмә булып тора. Спорт киеме физкультура һәм спорт дәресләре өчен кирәк.
Укучыларның тышкы кыяфәте һәм киеме эшлекле стильнең җәмгыятьтә кабул ителгән нормаларына туры килергә һәм дөньяви характерда булырга тиеш. Мәктәптә яралый ала торган фурнитуралы, психоактив матдәләр һәм хокуксыз тәртип пропагандалый торган формаль булмаган асоциаль яшьләр берләшмәләре символикасы төшерелгән кием һәм аяк киеме кияргә киңәш ителми.
Мәктәп администрациясе мәктәп формасына таләпләрне үзлектән билгели аламы?
Закон буенча мәгариф оешмаларында укучыларның киемнәренә таләпләр кертү турында карар уку процессында катнашучы барлык кешеләр белән бергә кабул ителергә тиеш. Мондый карарлар кабул итү өчен, укучылар советы һәм әти-әниләр советы булдырыла.
«Мәгариф оешмалары укучыларның киеменә гомуми характеристикасын: төсләр гаммасын, стилен һәм тышкы кыяфәткә гомуми таләпләрен билгели ала».
Фото: © «Татар-информ», Владимир Васильев
«Мәктәп форманың бәясен билгеләргә тиеш түгел»
Форма сатып алганда мәктәп ата-аналардан нәрсә таләп итәргә хокуклы түгел?
Мәктәп администрациясе укучыларның киеменә гомуми характеристиканы: төсләр гаммасын, стилен һәм тышкы кыяфәткә гомуми таләпләрен билгели ала. Тик, мәктәп форма сатып алу урынына, билгеле бер җитештерүчегә карата таләпләр куярга яки тектерү өчен конкрет ательега җибәрергә, шулай ук мәктәп формасының бәясен билгеләргә хокуклы түгел. Мондый таләпләр белем бирү оешмалары компетенциясе кысаларыннан чыга яки кулланучылар хокукларын боза, бу Россия Монополиягә каршы федераль хезмәт (ФАС) аңлатмаларында да берничә тапкыр расланды.
Мәктәп формасына таләпләр билгеләгәндә белем бирү оешмалары нәрсәне истә тотарга тиеш?
Мондый таләпләр раслаганда мәктәпләр аз керемле һәм күпбалалы гаиләләрнең матди хәлен истә тотарга тиеш. Бу киңәш Россия Мәгариф министрлыгы хатында да әйтелгән, һәм аны ФАС хуплады. Белем бирү оешмалары әзерләү, сатып алу яки тектерү әти-әниләр өчен бик чыгымлы булган кыйммәтле яки затлы кием кертә алмый.
«Гомуми белем бирү оешмаларында укучылар өчен киемгә таләпләр кертү турындагы карар белем бирү процессында барлык катнашучылар тарафыннан кабул ителергә тиеш».
Фото: © «Татар-информ», Михаил Захаров
«Мәктәп укучыны дәрескә кертүдән баш тарта алмый»
Әгәр укучыларның киеме билгеләнгән таләпләргә туры килмәсә, мәктәп аларның дәрескә кертмәскә хокуклымы?
Киемнәре билгеләнгән таләпләргә туры килмәү сәбәпле, мәгариф оешмасы укучыны дәресләргә кертүдән баш тарта алмый. Мондый гамәлләр гражданнарның РФ Конституциясенең 43 нче маддәсе һәм «Россиядә мәгариф турында»гы Федераль закон белән гарантияләнгән белем алуга конституцион хокукларын бозу булып тора. Хәтта белем бирү оешмасы уставы таләпләрен аңлы рәвештә бозган очракта да, дисциплинар шелтә чаралары уку дәресләреннән вакытлыча читләштерүне күздә тотмый. Мәктәп, тышкы кыяфәткә карата таләпләрне үтәүгә бәйсез рәвештә, гомуми белем алу хокукын гамәлгә ашыруны тәэмин итәргә тиеш.
Мәктәпкә формасыз килгән укучыга җәза бирелергә мөмкинме?
«Россия Федерациясендә мәгариф турында»гы Федераль закон нигезендә, дисциплинар шелтә чарасын сайлаганда, мәгариф оешмасы дисциплинар гаепнең авырлыгын, аның сәбәпләрен һәм шартларын, укучының алдагы тәртибен, аның психофизик һәм эмоциональ халәтен, шулай ук укучылар һәм ата-аналар советы фикерләрен исәпкә алырга тиеш. Әгәр мәктәп формасына карата таләпләрне үтәмәү объектив сәбәпләргә: гадәттән тыш хәлләр һәм башка форс-мажор хәлләр аркасында кием-салымны бозуга яисә югалтуга бәйле булса, дисциплинар җәза бирү мөмкин түгел.
- Татарстанда Бала хокуклары буенча вәкаләтле вәкилгә (843) 236-61-64 телефоны буенча мөрәҗәгать итеп яки мөрәҗәгатьне интернет кабул итү бүлмәсендә рәсми сайтта калдырып була.
Чыганак: «Татар-информ», Наталья Рыбакова