Кешелекнең коронавирус тирәсендәге наданлыгыннан нәрсә коткара ала?
КФУның Психология һәм мәгариф институтының педагогик психология кафедрасы доценты, психология фәннәре кандидаты Рамил Гарифуллин фикеренчә, дөнья төрле авырулардан үлү очраклары статистикасының буталчык булуыннан һәм шуны кабул итүдән исәрләнгән.
Ел саен дөньяда якынча 60 миллион кеше вафат була
Кайчандыр, фәнни тикшеренүләр буенча, дөньяда һәр ун секунд саен унга якын кеше үлгәнен белгән идем. Күз алдына китереп карадым, әгәр бу үлемнәр турындагы хәбәр интернетта панельдә күрсәтелеп барса, интернетка керүчеләр бер минут эчендә дөньяда 120 кеше үлгәнне күрер иде. Бер сәгатькә 7 мең кеше. Тәүлек эчендә 160 мең кеше. Бер айда 5 миллион кеше! Ел саен 60 млн кеше. Дөнья шушы панельне күзәтер һәм исәргә сабышыр иде. Хәзер дә коронавирус мәгълүматлары һөҗүме шартларында дөньядагы миллиардлаган кеше белән шушы хәл майтарыла.
«Пандемия турында сөйләргә сәбәп юк»
Хәзер Италия төрле авырулардан үлем-китем буталчыгында бу ялган белән мавыга һәм көннәр буе шушы буталчыкны тәкъдим итә. Күп фәнни һәм публицистик материаллар анализына, шулай ук абруйлы галим-экспертлар, аерым алганда, чын статистика һәм фәнни эпидемиология белән шөгыльләнүчеләр фикеренә таянып сөйлим. Фактлар шуны күрсәтә: 2020 ел дөньяда үлем-китем очраклары буенча традицион статистика чигеннән чыкмаган. Һәм статистика коронавирус пандемиясе турында сөйләргә бөтенләй сәбәп бирми икән. Бу хакта күп галимнәр әйтә. Моннан тыш, мин үзем дә моны анализладым һәм расладым.
Дөньяның тилелеге статистика өлкәсендә белемнәр булмау һәм бу статистикада җинаятьчел манипуляцияләргә бәйле. Моңа күпләр хайп һәм рейтинглар ясый торган социаль челтәрләрне һәм массакүләм мәгълүмат чараларын да өстәгез. Дөньякүләм куркыныч шартлагыч катнашма барлыкка килә! Әгәр болар барысы да аерым яшерен дөньякүләм көчләр проектына нигезләнеп эшләнсә, Алла сакласын. Әгәр шулай икән, бу көчләргә карата халыкара трибунал белән яный.
Димәк, хәзер дөньяда, шул исәптән интернет һәм матбугат чаралары манипуляциясе корбаны булган планетаның уртача статистик кешесенең белемсезлеге аркасында килеп чыккан коронавирус паникасының объектив фәнни аңлавы үсәргә тиеш. Коронавирус тирәсендә майтарылган бар нәрсәне дә фаш итә торган каршы хәрәкәт кирәк. Нәкъ шушы фаш итү Җир шарын үз-үзеңне изоляцияләү буенча дөньякүләм төрмә кармагыннан коткарачак. Якын арада моннан кеше югалтулары, төрле авыруларга, шул исәптән данлыклы коронавируска караганда да күбрәк булачак.
Бу югалтулар икътисади һәм сәяси катастрофа белән бәйле булачак, ул кешенең үз-үзен изоляцияләү аркасында барлыкка килгән социаль һәм психик киеренкелеккә китерәчәк. Үз-үзеңне изоляцияләү буенча дөньякүләм төрмә шартларында бу психик энергия әверелеше һәм аккумуляциясе контрольдә тотып булмый торган көчле социаль шартлауга китерәчәк. Бу психик энергия туплану белән болай эшләргә ярамый, һәм дөнья илләренең барлык лидерлары моны белергә тиеш!
«Ялгышларны фаш итәргә вакыт җитте»
Хәзерге вакытта Җир планетасының берничә миллиард тоткынының психик энергиясе үз үсешенең адаптация этаплары аша уза. Бу этаплар төрмә психологиясе кысаларында яхшы тасвирланган. Фәнни-психологик фаразлауларым буенча, кешелекнең үз-үзен изоляцияләү шартларында тупланачак борчылуы, агрессиясе реакция этабына чыгачак.
Әгәр соңрак кешелек үзе белән булган хәлләрне фаш иткәннән соң, үзенең вакытлыча булган аңсызлыгыннан көлсә, ә соңрак кабат иҗат, торгызу юлына басса, бу куркыныч түгел. Ләкин әгәр бу төрле илләрдә контрольдә тотылмый торган табигый икътисади һәм сәяси процесслар аркасында мөмкин хәл булмаса, бу кешелекнең бәласе булачак.
Хәзер коронавирус кына түгел, ә бу вирус турында ялгышулар һәм дезинформация тарату проблемасы хакында дөньякүләм көчле интернет-конференцияләр үткәрергә дә вакыт җитте. Манипуляция астында булган һәм фәнни белеме булмаган кешелек чумып бара торган куркыныч ялгышларны фаш итәргә вакыт.
Кешеләр һәм якыннары алдында җаваплылык хисе саклаган һәркемне алда язылган мәгълүматны хупларга чакырам. Үзебез белән ниләр майтарылганын без объектив белергә тиеш.