Ел әйләнәсе хәрби хезмәткә чакыру: Татарстанда армиягә чакырылучыларны нәрсәләр көтә?

Хәрби хезмәткә ел әйләнәсе чакыру турында РФ канунына кул куелды. Нинди үзгәрешләр булачак? Илшат Габдуллович, очрашуыбызны шул турыда сөйләшүдән башлыйк әле.

Гражданнарны хәрби хезмәткә чакыру хәзер төрле чараларга бүленәчәк. Бу – медицина тикшерүе, һөнәри психологик сайлап алу, комиссия утырышлары һәм гаскәрләргә озату. Элек алар 1 апрельдән 15 июльгә кадәр һәм 1 октябрьдән 31 декабрьгә кадәр генә узган булса, хәзер алар ел әйләнәсе үткәреләчәк. Ә гражданнарны гаскәрләргә озату элеккечә калачак.

Ә сезнең эшегездә үзгәрешләр буламы? Ниндидер өстәмә йөкләнеш булачакмы яки барысы да элеккечә каламы?

Әйе, безнең эштә үзгәрешләр булачак. Бу – йөкләнешнең кимүенә китерер дип ышанам.

Бөтенроссия хәрби хезмәткә чакырылучылар көне 1992 елда расланды. Ул «Хәрби хезмәтнең гомумдәүләт әһәмиятен һәм абруен күтәрү, яшьләргә хәрби-патриотик тәрбия бирүне яхшырту максатында» булдырылды. Әмма озак еллар бу сүзләр коры текст формулировкасы булып кына калды, чөнки абруе да, хезмәт итәргә теләк тә булмады. Без барыбыз да 1990 еллар, 2000 еллар башын хәтерлибез, анда хезмәт итәргә теләүчеләр аз иде. Ә хәзер вазгыять үзгәрдеме?

Хәзер җыю пунктында армиягә чакырылучылар арасында спартакиадалар үткәрелә. Яшьләр ярышларда актив катнаша. Хезмәт итүнең әһәмиятенә күбрәк вакыт бирелә. Мәсәлән, мәгариф учреждениеләрендә «Мөһим нәрсәләр турында сөйләшүләр» уза. Яшьләрне тәрбияләү өчен кирәкле башка патриотик акцияләр дә бар. «Тормыш иминлеге нигезләре» дип аталган предмет хәзер «Иминлек һәм Ватанны саклау нигезләре» дип атала. Шулай ук мәктәпләр, көллиятләр һәм техникумнарның чыгарылыш алды сыйныфлары укучылары белән укыту-методик җыеннар (5 көнлек) оештыралар. Яз азагында һәм җәй көне үсмерләр Танк училищесы базасына автоматтан ату буенча күнекмәләргә килә.

Сез хәзер мәктәпләрдә үткәрелә торган башлангыч хәрби әзерлек турында әйттегез, элек «Башлангыч хәрби әзерлек» дигән предмет та бар иде. Бездә башлангыч хәрби әзерлекне офицерлар алып бара иде. Ә хәзер мондый дәресләрне кем үткәрә?

Балалар белән эшләү өчен теләсә кемне алмыйлар, бу кешеләр катгый сайлап алу уза. Педагогик һәм психологик тәҗрибә таләп ителә. Алар уку узарга, тиешле квалификация алырга тиеш, шуннан соң гына эшкә керешә.

Шулай да яшьләрнең армиягә мөнәсәбәте үзгәрдеме соң?

Хәзер егетләрнең хезмәт итәргә мотивациясе 1990 елларга караганда күпкә югарырак, алар моның белән кызыксына, күбесенең хезмәт итәргә теләге дә бар. Әлбәттә, бераз башкача уйлаучылар да бар, әмма бу категория белән без предметлы эшлибез. Конституция бурычын үтәү турында барлык мәгълүматны аңлатабыз, күрсәтәбез, сөйлибез, җиткерәбез.

Хәрби хезмәткә яраклы барлык егетләр 30 яшькә җиткәнче хәрби хезмәткә җибәреләчәк. Шулай ук аерым очракларда гражданның альтернатив гражданлык хезмәтенә хокукы бар. Моның өчен гариза бирергә, шулай ук чакыру комиссиясенә килеп, хәрби хезмәтне альтернатив хезмәткә алмаштыру теләген аңлатырга кирәк. Шул ук вакытта альтернатив гражданлык хезмәтен Россия Федерациясенең гариза бирелгән субъектында гына түгел, бөтен ил буенча үтәргә туры килергә мөмкин.

Көзге чакырылышка ничә кешене чакыру планлаштырыла?

Республика өчен хәрби хезмәткә чакыру нормасы узган елдагыча: 3,5 меңгә якын егет. Бүгенге көнгә без гаскәрләргә билгеләнгән норманың 33 проценттан артыгын җибәрдек инде. Ноябрьдә якынча 45 проценты озатылачак. Беренче чиратта һөнәри белеме һәм тормыш тәҗрибәсе булган олырак яшьтәге егетләр, ә аннан соң гына яшь егетләр карала.

Хәрби комиссариатларны цифрлаштыру белән эшләр ничек бара?

Хәрби комиссариатларны цифрлаштыру тулы көченә бара, техник яктан структур бүлекчәләр барлык кирәкле әйберләр белән тәэмин ителгән. Гаскәрләргә һәм хәрби хезмәткә чакырылган барлык хәрби хезмәткәрләргә персональ электрон карталар бирелә. Быелдан хәрби исәпкә алуның бердәм реестры эксплуатациягә кертелде һәм эшли, аңа Саклану министрлыгы һәм аның структур бүлекчәләре керә ала, шулай ук гражданнар керә ала торган көн тәртибе реестры эшли. Моның өчен дәүләт хезмәтләре аша теркәлергә кирәк. Анда повесткаларны карарга мөмкин.

Хәрби хезмәткә чакырылучының социаль портреты нинди?

75 процент очракта без гаскәрләргә урта һәм югары һөнәри белеме булган кешеләрне, төрле патриотик акцияләрдә актив катнашкан егетләрне, Беренчеләр хәрәкәтендә яки Юнармиядә катнашучыларны җибәрәбез. Хәрби хезмәткә чакырылучы портретына әйләнеп кайтсам, бу – нигездә гаиләле булмаган, хәрби хезмәт узарга теләүче кеше, дип билгеләп үтәм. 30 яшькә кадәр хәрби хезмәттән читләшкән кешеләр, законлы нигезләре булмаган хәлдә хәрби хезмәт үтмәүләре турында белешмә ала. Бу белешмә белән дәүләт хезмәтенә дә, муниципаль хезмәткә дә урнашып булмый. Хәрби хезмәткә алынучыларның уртача яше хәзер 21-23 яшь.

Кайсы гаскәрләрдә хезмәт итү аеруча популяр?

Барысы да элиталы гаскәрләрдә хезмәт итәргә тели, алар өчен бу – хәрби-диңгез флоты, һава-десант гаскәрләре, чик буе гаскәрләре бүлекчәләре. Аларның һәркайсы белән сөйләшәләр, сәламәтлек торышына һәм башка күрсәткечләргә карыйлар. Татуировкалары булган егетләр сайлап алынмый, бигрәк тә тәннең ачык өлешләрендә булса, бу – хупланмый. Иң авыры Президент полкына, Преображенский полкына һәм Семеновский полкына эләгү.

Кайбер коллегаларыгыз әйтүенчә, хәзер хәрби хезмәт дәрәҗәсе яшьләр арасында шулкадәр үскән, хәтта кызлар да килә. Сездә андый очраклар булдымы?

Без кызларны чакыра алмыйбыз, бу – законда каралмаган. Әмма 18 яшьтән башлап РФ гражданнарының барысы да контракт төзү хокукына ия.

Хәрби хезмәткә чакырылу яшендәгеләргә нәрсәләр әйтергә теләр идегез?

– Мин хәрби хезмәттән качып йөрүче егетләргә бу карарларын яңадан тикшерергә һәм, хезмәттән качарга тырышып, акчаларын юридик хезмәтләргә сарыф итмәүләрен теләр идем. Чөнки, әгәр кеше яраклы икән, ул барыбер армиядә хезмәт итәчәк. Ир-ат үз гаиләсен, шәһәрен һәм Ватанын саклаучы булырга тиеш.

Чыганак: «Татарстан 24»