Дөньяны үзгәрткән 10 татар хатын-кызы: Аитова, Шакулова, Әдиятуллина, Алсу...

Татар тарихында зур роль уйнаган күп кенә хатын-кызлар бар. Аларның кайберләре сәяси, мәдәни, дини яки җәмгыяви тормышта зур өлеш керткән. Менә тарихны үзгәрткән 10 татар хатын-кыз исеме:

1. Сөембикә (Сөембикә ханбикә)

Кем: Казан ханлыгының соңгы ханбикәсе, патшабикә.

Нәрсә эшләгән: Ул Казан ханлыгының бәйсезлеген саклау өчен көрәшкән, рус патшасы Иван Грозныйга каршы торган. Сөембикә матурлыгы, акылы һәм батырлыгы белән танылган. Аның исеме белән бәйле риваятьләр һәм легендалар халык арасында киң таралган.

2. Фатиха Аитова (1866-1942)
Кем: беренче татар хатын-кыз журналистларының берсе, мөгаллимә, җәмәгать эшлеклесе.

Нәрсә эшләгән: Казанда беренче хатын-кызлар гимназиясенә нигез салучы. 1897 елда ул үз акчасына Казанда ярлы гаиләләрдән булган кызлар өчен башлангыч мәктәп ача.

3. Биби-Разыя Котлыярова (1866-1923)

Кем: Россия мөселман хатын-кызлары арасында беренче хатын-кыз табибә.

Нәрсә эшләгән: Табиб дипломын ул императрица Мария Федоровна ярдәме белән ала. Касыйм өязенең земство хастаханәсендә эшли. Ырынбур мөселман хатын-кызлар җәмгыятенә нигез салучыларның берсе була. Җәмгыять эшчәнлеге кысаларында барлык татар хатын-кыз мәктәпләре укучыларын бушлай дәвалый, медицина белеме белән шөгыльләнә, гигиена, авыруларны профилактикалау һәм дәвалау мәсьәләләре буенча әңгәмәләр һәм бушлай лекцияләр оештыра.

4. Сара Шакулова (1887-1964)

Кем: Беренче татар хатын-кызы математик.

Нәрсә эшләгән: Сорбоннада (Франция) югары белем алган беренче татар кызы. Татар мәктәпләре өчен математика дәреслекләре авторы. Мәскәүдә Н.Нариманов исемендәге Татар урта гомуми белем бирү мәктәбен оештыручы һәм беренче җитәкчесе.

5. Мөхлиса Буби (1869-1937)

Кем: мәгърифәтче, педагог, дин эшлеклесе

Нәрсә эшләгән: 20 ел дәвамында (1917-1937) Русия мөселманнарының Дини идарәсе әгъзасы, ислам тарихында бүгенге көнгә кадәр бердәнбер казыя, ягъни шәригать кануннарына таянып эш йөртүче хөкемдар булып тора.

6. Мәрьям Рахманкулова (1900-1988)

Кем: совет опера җырчысы (меццо-сопрано), композитор.

Нәрсә эшләгән: Ж.Бизеның шул исемдәге операсында Кармен образын тудырган беренче татар актрисасы. Симфоник оркестр өчен әсәрләр, җырлар, драма спектакльләренә һәм радиопостановкаларга музыка, татар һәм башкорт халык җырларын эшкәртүче.

7. Галия Кайбицкая (1905-1994)

Кем: актриса, опера җырчысы, ТАССРның беренче халык артисты.

Нәрсә эшләгән: Татар опера театрында татар композиторларының, рус һәм чит ил классикларының катлаулы колоратур партияләрен беренче башкаручы була. Бөек Ватан сугышы елларында зур концерт эшчәнлеге алып бара.

8. Сара Садыкова (1906-1986)
Кем: композитор һәм җырчы.

Нәрсә эшләгән: Татарлар арасында югары белемле беренче җырчы хатын-кыз. 400гә якын җыр, 30 спектакльгә музыка, бик күп инструменталь әсәрләр иҗат иткән, шулай ук 2 музыкаль комедия авторы.

9. Әлмирә Әдиятуллина (1938-2021)

Кем: Татарстан журналисты һәм җәмәгать эшлеклесе.

Нәрсә эшләгән: Мөселман хатын-кызларының баш киемнәрендә (яулыкларда) паспортка фотога төшү хокукы өчен көрәшә. 2005 елда планетадагы 1000 хатын-кыз арасында Нобель премиясенә номинацияләнә.

10. Алсу (1983)

Кем: җырчы, телевидение алып баручысы, актриса.

Россиянең атказанган артисты, 2000 елда «Евровидение» музыкаль конкурсында Россияне тәкъдим итеп 2нче урынны яулый.

Бу исемлек татар хатын-кызларының тарихка һәм мәдәнияткә керткән өлешен күрсәтә. Аларның һәрберсенең үз эшчәнлеге һәм казанышлары бар.