Башкортстан геройлары: Севастополь бухтасында десант, старшина Фәхретдинов батырлыклары

«Хәрби Дан клубы» ассоциациясе рәисе Михаил Черепанов «Герой исемен гаиләгә кайтарырга» акциясен башлады. СССРның төрле төбәкләреннән Советлар Союзы Герое исеменә тәкъдим ителгән, әмма орденнар гына алган 7 мең кызылармияче һәм Совет Армиясе офицерларының исемнәрен ачыклаган. Шул исәптән – 453 мөселман кызылармияче. Алар арасында – 200 татар. Аларның күбесе үлгәннән соң тәкъдим ителгән, шуңа күрә аларның батырлыгы турында туган илләрендә һәм гаиләләрендә белмиләр. Йолдызсыз табылган берничә йөз геройның исемлеге Россия төбәкләренә, Казахстанга һәм Кыргызстанга җибәрелгән.

Башкортстанда туучылар. Дәвамы.

Фазытдинов Мулланур, 1919 елда Башкортстанның Яңавыл районы Костино авылында туган. 1939 елның сентябрендә Яңавыл РВК тарафыннан мобилизацияләнә. Фронтта 1941 елның 23 июненнән. 4 тапкыр яралана.

Гвардия сержанты. 60 нчы гвардия укчы Павлоград Кызыл Байраклы дивизиясенең 180 нче гвардия укчы Кызыл Байраклы полкы укчы взводы командиры

1945 елның 28 февралендә Кызыл Йолдыз ордены белән бүләкләнгән.

1945 елның 24 апрелендә Советлар Союзы Герое исеменә тәкъдим ителә. 1945 елның 14 апрелендә Польшада Костшин-над-Одрон шәһәре янында, Одра елгасы буенда дошманның ныгытылган оборонасын өзгәндә һәм аннан соңгы һөҗүм итү сугышларында үзенең отделениесе белән беренчеләрдән булып фашистлар траншеяларына бәреп керә һәм аларны юк итә.

1945 елның 16 апрелендә Харденберг авылын азат иткәндә Фазыдинов шәхсән үзе 10 фашистны юк итә. Ул Берлин урамнарына керүчеләр арасында да ул беренчеләрдән була.

1945 елның 21 маенда Кызыл Байрак ордены белән бүләкләнә. 1985 елның 6 апрелендә I дәрәҗә Ватан сугышы ордены белән бүләкләнә.

Хәбибуллин Нурулла, 1908 елда Башкортстанның Шаран районы Кыр-Терәүле авылында туа. 1941 елның 6 июлендә Шаран районы хәрби комиссариаты тарафыннан армиягә чакырыла. ВКП(б) әгъзасы. Хатыны – Милниса. 1941 елның августыннан Калинин, Үзәк һәм Воронеж фронтларында хезмәт итә. Ржев һәм Харьков янында сугыша. Дүрт тапкыр яралана.

Гвардия старшинасы, 170 нче Речицкий укчы дивизиясенең 134 нче аерым разведка ротасының взвод командиры ярдәмчесе.

1943 елның 2 сентябрендә Толстовка авылын азат иткәндә, разведка төркеме составында 2 пулеметны һәм 8 фашистны юк итә. Ивановка авылына беренчеләрдән булып бәреп керә. Аның төркеме 5 фашистны юк итә, 4 әсир ала, 2 пушка, 2 миномет, 2 пулемет һәм трофейлар белән 2 арбаны кулга төшерә.

II дәрәҗә Ватан сугышы ордены, II һәм III дәрәҗә Дан орденнары белән бүләкләнгән. Үлгәннән соң, 1944 елның 24 ноябрендә Советлар Союзы Герое исеменә тәкъдим ителгән.

1944 елның ноябрендә Нарев елгасы буендагы плацдармнан (Липны авылы янында) дошман оборонасын өзеп чыкканда, Хәбибуллин разведчиклар төркемендә беренчеләрдән булып дошман траншеяларына бәреп керә һәм Польшадагы Ольшаница авылын азат итүдә катнаша. Бу сугышта ул дошманның туп расчетын юк итә һәм өч фашистны әсирлеккә ала.

1944 елның 19 ноябренә каршы төндә аның разведка төркеме дошман траншеяларына рейд ясый (Глодов авылы янында). Мина кыры һәм киртәләрне үтеп, разведчиклар окопта засада кора. Беренче фашист тотып алына, ләкин ул тавыш чыгарырга өлгерә. Артларыннан куа чыккан дошманга ут ача-ача, сугышчылар әсирне штабка алып китә. Аларга каршы пулемет кына түгел, миномет та ут ача. Әсирне исән килеш китерәләр, әмма Хәбибуллин үзе яралана һәм ике сәгатьтән иптәшләренең кулында вафат була.

Польшаның Варшава воеводствосында, Побы авылы янында юл чатында җирләнгән.

Үлгәннән соң, 1944 елның 4 декабрендә I дәрәҗә Ватан сугышы ордены белән бүләкләнә.

Хисмәтуллин Лотфулла Хисмәтулла улы, 1907 елның 15 декабрендә Башкортстанның Ярмәкәй районы Габдел-Кәрим авылында туган. Аның әтисе Беренче бөтендөнья сугышында һәлак була. 1929 елның октябрендә Бәләбәй районы хәрби комиссариаты тарафыннан мобилизацияләнә. 1938 елда ВКП(б) сафларына керә. Хатыны – Тәзикилә Гәрәй кызы Туймазы авылында яшәгән.

Фин сугышында танк ротасы белән командалык итә. Яралана.

1941 елның 22 июненнән Украинаның Тесов бистәсе тирәсендә пехота ротасы белән командалык итә. 6 көн дәвамында дошманга Горынь елгасын кичәргә ирек бирми. Хәтта 15 фашистны әсир иткәннәр. Хисмәтуллин үзе вермахтның 7 офицерын атып үтерә. Фашистларның танк һөҗүменнән соң гына чолганыштан чыгарга туры килә. Ул 200 хәрбине алып чыга.

Капитан чинында, 10 нчы танк бригадасы танк батальоны командиры, капитан Хисмәтуллин Гордиенко хуторы өчен барган сугышта танк төркемен һөҗүмгә алып бара. Авыр танк, 3 танкка каршы орудие һәм 50гә якын фашист юк ителә. Перемога хуторын азат иткәндә, аның танкы 5 эре калибрлы пушка, 4 миномет һәм 30 лап гитлерчыны юк итә.

1942 елның 11 мартында Хисмәтуллин җитәкчелегендәге 3 танк дошманның 6 танкы контратакасына каршы тора. Аларның икесен яндыралар. 12 мартта Хисмәтуллин танкы беренче булып Перемога хуторына бәреп керә һәм пехотаның һөҗүменә булышлык итә. 17 мартта Купьеваха хуторын саклаганда, капитан җитәкләгән ике танк берничә тапкыр фашистларның танк һөҗүменә каршы тора. Ул үзе дә 50 фашистны юк итә.

1942 елның 17 апрелендә Ленин ордены белән бүләкләнә.

1942 елның 9 декабрендә Советлар Союзы Герое исеменә тәкъдим ителә.

урск өлкәсе Татьяновка авылын азат иткәндә, ул немецларның 2 танкын, тягачын, 2 пушканы һәм 30лап гитлерчыны юк итә.

1942 елның 12 июнендә Нежеголь хуторы өчен сугышта Хисмәтуллин танкчылары 12 дошман танкы белән бәрелештә аларның 3сен яндыра.

1942 елның 18-20 маенда капитан подразделениесе Муром шәһәре тирәсендә 2 танк, 11 танкка каршы орудие һәм 50гә якын гитлерчыны юк итә.

1942 елның 5 сентябрендә Сталинград шәһәреннән төньяктарак Дубовка авылында 129,6 биеклеген штурмлаганда, Хисмәтуллин экипажы дошманның 3 танкын юк итә. Ләкин капитан үзе һәлак була. Аның исәбендә – дошманның 21 танкы һәм берничә йөз гитлерчы.

Үлгәннән соң, 1943 елның 25 гыйнварында, I дәрәҗә Ватан сугышы ордены белән бүләкләнә.

Хөснетдинов Әхнәф Гыйлемҗан улы, 1925 елның 25 апрелендә Башкортстанның Учалы авылында туган. 1943 елның 10 февралендә Учалы районы хәрби комиссариаты тарафыннан армиягә чакырыла. ВКП(б) әгъзасы. 1944 елның 5 мартыннан I Украина фронтында хезмәт итә.

Гвардия рядовое, 29 нчы гвардия укчы бригадасының 10 нчы гвардия ирекле танк корпусы артиллерия батареясы составындагы 57 мм-лы пушка замковое.

Дан орденының тулы кавалеры.

1943 елның 2 февралендә Советлар Союзы Герое исеменә тәкъдим ителә.

1945 елның 13 гыйнварында Пешхница населён пункты өчен сугышта Хөснетдинов пушка операторын алыштыра, дошманның 8 «Тигр» танкы контрһөҗүмен кире кага һәм шуларның 2сен юк итә. Одер елгасын кичкәндә, дошманның 2 орудиесын юк итә, үз орудиесын көнбатыш ярга күчерә һәм дошман пехотасын утка тотуын дәвам итә.

1943 елның 2 февралендә II дәрәҗә Дан ордены белән бүләкләнгән.

1945 елның 7 октябрендә демобилизацияләнә.

1985 елның 6 апрелендә I дәрәҗә Ватан сугышы ордены белән бүләкләнгән. 2005 елның 12 июлендә вафат була.

Шәмсетдинов Фатрутдин Нурфик улы, 1922 елда Башкортстанның Авыргазы районында туган. 1941 елда Авыргазы районы хәрби комиссариаты тарафыннан мобилизацияләнә. Комсомол. 1941 елдан Ленинград, Волхов, Көньяк һәм IV Украина фронтларында хезмәт итә.

Гвардия сержанты, 24 нче гвардия укчы Евпаторий дивизиясенең 70 нче гвардия укчы полкының җәяүле разведка разведчигы.

1943 елның 29 октябрендә «Батырлык өчен» медале белән бүләкләнгән.

1944 елның 20 маенда, үлгәннән соң, Советлар Союзы Герое исеменә тәкъдим ителә.

1944 елның 9 маенда көймәдә Төньяк Бухта аша Севастополь шәһәренә чыгарга һәм плацдармны алырга теләк белдергән 5 кеше арасында була. 6.00 сәгатьтә алар бухтаның көньяк ярына төшәләр. Шәһәр урамнарында чолганышта калгач, гранаталар белән каршы торалар. Шәмсетдинов үзе 11 гитлерчыны юк итә, ләкин яралана. Тиздән Совет армиясенең төп частьлары килеп җитә.

1944 елның 3 июнендә I дәрәҗә Ватан сугышы ордены белән бүләкләнгән.

Фәхретдинов Рәхим Басыйр улы, 1919 елда Башкортстанның Макаров районында туган. 1939 елның февралендә Макаров районы хәрби комиссариаты тарафыннан армиягә чакырыла. ВКП(б) әгъзасы. Яраланган. 1945 елның 12 февраленнән III Украина фронтында хезмәт итә.

Гвардия старшинасы, 105 нче гвардия укчы дивизиясенең 331 нче гвардия укчы полкы ротасы командиры.

1945 елның 25 апрелендә, үлгәннән соң, Советлар Союзы Герое исеменә тәкъдим ителә.

1945 елның 24 мартында Реде торак пункты өчен сугышта дошманның биеклектәге пулемет расчетын гранаталар белән юк итә. Трофей пулеметыннан файдаланып, 2 контрһөҗүмне кире кага, 50 гә кадәр фашистны юк итә һәм биеклекне ала.

1945 елның 28 мартында беренче булып Раба елгасын кичә һәм каршы ярга трос сузып, батальонның күчүен тәэмин итә. Автоматчы төркем белән Раба-Шебеш торак пунктына бәреп кереп, дошманның чигенү юлларын чикли. Үзе 20ләп фашистны юк итә һәм граната белән дошман бронетранспортын яндыра.

1945 елның 14 апрелендә өч сугышчы белән зенит батареясен кулга төшереп, аның расчетын юк итәләр.

1945 елның 20 апрелендә Унпер торак пункты янындагы биеклекне саклап, 5 тапкыр контрһөҗүмгә чыга, авыр яраланса да, сафта кала.

1945 елның 22 августында Кызыл Байрак ордены белән бүләкләнә.

Чыганак: «Миллиард.Татар», Михаил Черепанов