Айратның балачагыннан ук күңеленә уелып калган бер сыйфаты бар – тыйнаклык. Әнисе дә, әтисе дә һәрчак аны: «Үзеңне күрсәтмә, артык сикермә, артык кычкырма», – дип тәрбияләде.
Башта бу сыйфат аның үзенә дә ошый иде. Мәктәптә тыйнак, тыныч укучыны укытучылар яратты. Дуслары күп булмаса да, аны хөрмәт иттеләр. Айрат башкалар кебек шукланмады, укытучыларга каршы сүз дәшмәде. Һәр дәрестә китап ачып, дәрескә әзерләнеп утырды. Шуңа күрә мәктәп еллары тыныч кына, зур проблемаларсыз үтте.
Әмма Айрат бу тыйнаклык соңрак зур киртәгә әвереләчәген әле аңламый иде...
Инде эшли башлагач, аның бу холкы эштә чикләү булып чыкты. Эштә кешеләр күп, һәркайсы үз фикерен кычкырып әйтә белә. Ә Айрат һәрвакыт эчтән генә уйлап, сүзләрен әйтергә базмый иде.
Кайчак җитәкче ялгыш карар кабул иткәндә дә, ул каршы дәшмәде. Аның күңелендә үз фикере кайнады, тик теленнән чыкмады. Бу хәл аны гел эчтән кимерде. Әйтер сүзен әйтә алмаганга Айрат еш кына соңыннан үкенде.
«Әйткән булсам, бәлки, мине дә ишеткән булырлар иде», – дип уйлады ул. Ләкин һәрвакыт соң иде. Һәм, шулай итеп, еллар узды. Аның оялчанлыгы гел үзе белән калды.
Әмма бер көнне эшкә яңа хезмәткәр килде. Ул кыз башкалардан аерылып тора. Матурлыгы белән дә, елмаюы белән дә. Бүлмәгә керүгә үк барлык ир-ат хезмәткәрләрнең күзләре аңа төште. Кызның исеме Ләйсән.
Ләйсән һәркем белән иркен аралаша белә. Ул беренче көннән үк бөтен коллективка җан өрде. Аның елмаюы бүлмәне җылытты.
Һәм Айрат та, аны күрүгә үк, йөрәгендә ут кабынганын тойды. Ләйсәнне күргән саен йөрәге дөп-дөп тибә башлады. Аңа дәшәргә, сүз башларга теләге зур иде. Тик шул ук вакытта оялчанлыгы аны кысрыклады. Теле ачылмады. Бер сүз дә әйтә алмады. Аның янына килеп утырырга да базмады. Бары тик читтән генә күзәтте.
Башкалар белән сөйләшкәндә Ләйсәннең көлүе аңа көч бирде. Әмма шул ук көлү аны куркытты да. «Минем сүзем кызык булмаса? Мин аңа ошамасам?» – дип уйлады Айрат.
Һәр көнне Айрат үзенчә план корды. «Иртәгә барып дәшәм», – дип уйлады. Ә иртәгә килгәндә, яңадан дәшмәде. Һәрвакыт сәбәп тапты. Әйтергә теләгән сүзләрен төнлә генә башында әйләндерде. Көндез исә теленә йозак элде.
Коллективтагы башка ирләрнең Ләйсән белән елмаеп сөйләшүен күрү Айратка авыр иде. Эчтән көнләште. Тик ул көнләшүне дә күрсәтмәде. Күзләрендә генә чагыла иде бу хис.
Кайчак Айрат үзенә ачуланып куя. «Нишләп шулай куркак мин? Бер генә сүз әйтергә дә кыймыйм», – дип уйлады ул. Аның өчен бу кыз беренче чын хис уяткан кеше булды. Бәлки, ул беренче мәхәббәте дә булгандыр әле.
Һәр кич Айрат өйгә кайтып, шул кыз турында уйлады. Аның елмаюын, кул хәрәкәтләрен хәтерендә яңартты. Йөрәгендә ут яна башлады. Ләкин шул ут тышка чыкмады. Кызны күргәндә, ул ут сүнгәндәй булды. Чөнки ул дәшәргә оялды. Эчтән генә «мин сине яратам» дип кабатлады. Әмма тавышка чыгармады.
Айратның тормышы ике өлешкә бүленде: уйларында ул кыю, сүзле; тормышта исә – дәшмәс. Кайчак ул үз-үзен сындырырга тырышты. «Иртәгә булмаса, беркайчан да булмаячак», – дип уйлады ул. Тик иртәгә килгәндә, яңадан телсез калды.
Һәр көн шулай үтте...
Ә Ләйсән исә аңа җылы караш ташлый иде. Бәлки, ул да аның күңелендәге дулкынлануны сизгәндер. Әмма егетнең дәшмәве кызны читләштерде. Чөнки кеше сүзсез булса, аны аңлап булмый.
Вакыт узды...
Алар бергә эшләделәр. Әмма араларында бернинди ачык сөйләшү булмады. Тик күз карашлары гына очрашып алды. Егет һәрвакыт үз-үзенә вәгъдә бирде: «Бер көнне мин әйтәчәкмен!»
Әмма ул көн һаман килмәде...
Һәм еллар үткәч тә ул шул бер сүзне әйтә алмавына үкенде. Яратуын эчендә саклап калды. Ә дөньяда иң авыр нәрсә – күңелдәге иң зур хисеңне әйтә алмау икән.
