Фәнисләр авылның түбән очында яши. Өйләре мәктәптән шактый ерак. Иртән иртүк ул энеләре белән юлга чыга: кышын карда бата-бата, язын пычракка чума-чума, көзен яңгыр астында малайлар мәктәпкә бара. Кайчак, мәктәпкә килеп җиткәч, киемнәре пычранудан уңайсызланып, хәтта керергә дә оялып торалар...
Авылның уртасында исә Айгизәләр йорты тора. Зур капкалы, матур йорт. Айгизә иртәнге 8 тулганда гына торып, мәктәпкә ашыкмыйча кереп китә. Аның аяк киемнәре һәрвакыт чиста, күлмәге үтүкләнгән була.
Фәнис мәктәп янында яшәүче иптәшләренә көнләшеп карый.
Айгизәне исә Фәнис нәни чактан ук ошатып йөри, тик бер тапкыр да кызга үз хисләрен әйтергә кыймый.
Айгизә исә бу малайга өстән генә карый. Ул авылның түбән очындагы балалардан үзен никтер өстен куя.
Фәниснең йөрәге шулай да гел шул кызга тартыла. Ул мәктәптә аны күзәтә, коридорда очратса, ояла. Кыз исә бер дә игътибар итми, хәтта сүз катса да, кыска гына җавап бирә.
Вакыт үтте. Мәктәп тәмамланды.
Айгизә шәһәргә чыгып китте, үзенең тормышын башлады. Фәнис тә буш тормады: укуын тәмамлады, һөнәр тапты.
Еллар үткәч, авылга елтыр машинада кайтып төште ул. Аның янында чибәр хатыны бар. Машинаның арткы утыргычында 2 баласы көлешеп утыра.
Фәнис авыл урамыннан җилдереп узды. Машинасының тавышын ишетеп, кешеләр капка төбенә чыгып карады. Күпләр аны танымый торды, чөнки элекке пычракта батып йөрүче малай түгел инде ул.
Кайберләре сокланып калды: «Менә бит, кеше булган!» – дип пышылдаштылар.
Фәнис, эчтән генә горурланып, Айгизәләр өе яныннан да узып китте. Аның күзе шул таныш капкага төште. Капка төбендә Айгизәнең әнисе басып тора. Фәнис машинаны туктатты. Ачык йөз белән исәнләште. Артык әйбер турында сөйләшмәде, сораулар бирмәде.
Фәкать бер генә сүз әйтте: «Айгизәгә сәлам әйт», – диде.
Ә аннан соң кабат машинасына утырып кузгалып китте. Айгизәнең әнисе аптырап калды.
Фәниснең карашы да үзгәргән, хәзер ул – көчле, бәхетле кеше.
Айгизә үзе исә шул көнне шәһәрдән кайтып төште. Әнисе капка төбендә Фәниснең машинасын күреп калганын сөйләде.
«Айгизәгә сәлам әйт, диде», – дип җиткерде.
Кызның йөзе үзгәреп китте. Бер мәлгә үткәннәр искә төште. Ул мәктәптәге көннәрне, Фәниснең күз карашын хәтерләде. Үзе аны беркайчан да ошатмаган иде бит. Хәтта кимсетеп караган чаклары булды. Ә хәзер ул малай зур кеше булып кайткан. Кызның күңеле әрнеп куйды.
Айгизәнең үз тормышы андый матур түгел. Кияүгә чыкты, ләкин бәхете булмады. Хәзер ялгыз яшәп ята, балалары юк. Җаны буш, күңелендә сагыш.
Фәнис турында уйлап утыра башлады. «Ә бит ул мине ярата иде…» – дип пышылдады эчтән. Ул үткәнне кире кайтара алмаячагын аңлады. Әмма Фәниснең «сәлам әйт» дигән сүзе күңеленә кадалды. Бу сүзләр хәтта үкенеч булып яңгырады.
Айгизә төн буе йоклый алмады. Тәрәзәдән карап, авыл урамын күзәтте. Фәниснең елтыр машинасы күз алдыннан китмәде. Аның хатынының бәхетле елмаюы күз алдында булды. Балаларының шат көлүе колагында яңгырады.
«Ә мин нишләдем?» – дип уйлады Айгизә. Ул үзенең ялгышларын аңлады. Горурлыгы аркасында бәхетен кулдан ычкындырды. Фәниснең кечкенә чакта күзләрендәге җылылыкны хәтеренә төшерде. Ә бит шул күзләрдә аны бөтен йөрәге белән ярату бар иде.
Айгизәнең күңелендә әрнү көчәйде. Әнисенең сүзләре яңгырады: «Кызым, ул кеше булды бит…» Бу сүзләр тагын да йөрәген тетрәтте.
Фәнис исә авылдан чыгып китте. Аның күңелендә бернинди үкенеч юк. Тормышын ул матур корган, гаиләсе бар. Хатынын ярата, балаларын кадерли. Ә Айгизә инде аның өчен күптән үткәннәрдә калды. Аңа бары тик сәлам генә калдырырга кирәк иде.
Шул сәлам – үткәннәрнең соңгы ноктасы булды.
Фәнис машинаны тизләтте, шәһәргә таба кузгалды. Хатыны аңа елмайды. Балалары «әти» дип куанып дәштеләр. Фәнис аларга җавап итеп елмайды. Аның йөрәгендә бары тик рәхмәт бар.
Рәхмәт язмышка, сабырлыкка, үткән авыр юлларга. Һәм үзенең бәхетен вакытында таба алганына.
Айгизә исә төн буе тәрәзә каршында утырды. Аның күзләреннән яшьләр агып төште. Ул хәзер аңлады: иң зур байлык – мәхәббәт һәм гаилә. Ә аны ул вакытында күрә алмады.